«Մամա՛ ջան, մի մտածի, շատ հեռու ենք, մեր մոտ ամեն ինչ նորմալ է». Նարեկ Քարտաշյանն անմահացել է հոկտեմբերի 14-ին Վարանդայում և «տուն վերադարձել» չորս ամիս անց․ «Փաստ»
Մամուլ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
«Մինչև չորս տարեկանը Նարեկի մանկությունն անցել է Շիրակի մարզի Սառնաղբյուր գյուղում: Չարաճճի, աշխույժ, ժիր երեխա էր: Շատ բարի էր, հայրենասեր, միշտ հայրենասիրական երգեր էր լսում»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Նարեկի մայրիկը՝ տիկին Սաթիկը:
Հետո ընտանիքը տեղափոխվում է Երևան: Նարեկը հաճախում է Հրանտ Մաթևոսյանի անվան դպրոց: «Եթե ասեմ, որ դպրոցում շատ լավ է սովորել, սուտ կլինի: Միջին սովորող աշակերտ էր, բայց հարգանքով էր վերաբերվում իր ուսուցիչներին: Հիմա էլ զրույցների ժամանակ, երբ հնչում է Նարեկի անունը, բոլոր ուսուցիչները միաբերան պնդում են՝ Նարեկն ամբողջ դասարանի խաղաղության աղավնին է եղել: Ասում են՝ ճիշտ է, սովորելու հետ սեր չուներ, բայց մեծին հարգող, դաստիարակված երեխա էր»: Հետո Նարեկն ուսումը շարունակում է Ավանում գտնվող ավագ դպրոցում: «Նրա մասին նույն ջերմությամբ ու սիրով են արտահայտվում նաև այդ դպրոցի տնօրենն ու ուսուցիչները»: Դպրոցից հետո Նարեկը ընդունվում է Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան՝ գինեգործության բաժին:
«Մեկ տարի սովորելուց հետո զորակոչվեց պարտադիր զինվորական ծառայության՝ Արցախ: Ծառայել է Մարտունի 3-ում: Պատվոգրերով ու մեդալներով, հարգանքով ու պատվով 2019 թ.-ի հուլիսին վերադարձավ տուն: Ուրախացանք, որ մեր տղան արդեն մերն է»: Ծառայության ընթացքում Նարեկն արժանացել է «Հայոց բանակի գերազանցիկ», «Լավագույն զինվոր-մարզիկ», «Քաջարի մարտիկ» կրծքանշանների, իսկ ընտանիքն Արցախի զորամասից շնորհակալագիր է ստացել՝ «Նարեկ Քարտաշյանի լավ դաստիարակության համար, ով ազնվորեն և բարեխղճորեն կատարել է իր զինվորական պարտքը հայրենիքի հանդեպ»: Բանակից վերադառնալուց հետո Նարեկն սկսում է աշխատել, ապրել առօրյա կյանքով, որը փոխվեց այն ժամանակ, երբ նա էլ հարյուրավոր տղաների պես ստացավ պատերազմի լուրը:
«Երբ պատերազմի լուրը լսեցինք, միասին գյուղում էինք: Անընդհատ ասում էր՝ մամա՛, պետք է գնանք, գնում եմ: «Նարե՛կ ջան, հո կրա՞կ չես, նոր ես վերադարձել ծառայությունից»: Այդ ժամանակ ինձ ասաց. «Երկու տարվա ծառայությանս ընթացքում երազում էի, որ մի գմփոց լիներ, մի քանի հատ թուրք սպանեի»: Մտածեցի, որ երևի ուղղակի առաջին օրվա ոգևորվածությունն է, կանցնի: Բայց ինձ ստիպեց ու գյուղից բերեց Երևան: Չէի պատկերացնում, թե իր մտքին ինչ կա: Ահագին զրուցեցինք, իրեն ասացի. «Նարե՛կ ջան, եթե դու իրենց պետք լինես, իրենք քեզ հաստատ կկանչեն»: Բայց ինձանից թաքուն գնաց զինկոմիսարիատ, կամավորագրվեց: Իր անունը մի քանի անգամ ցուցակներից հանել էին ու իրեն տուն ուղարկել, այդ ամենից տեղյակ չեմ եղել: Հոկտեմբերի 5-ին հեռախոսին զանգ եկավ: Զգացի, որ զինկոմիսարիատից է: Վերցրեցի, մի քանի անգամ «ալո» ասացի, համոզվեցի, որ իրենք են, ու անջատեցի հեռախոսը, որոշեցի մի կողմ դնել, որ Նարեկը չիմանա՝ զանգ է գալիս: Բայց, հավանաբար, լսել էր հեռախոսի ձայնը, արթնացավ՝ մա՛մ, ո՞վ էր զանգում: Ասացի, թե չգիտեմ, ինչ-որ անկապ համար էր: Վերցրեց հեռախոսը, իմ մտքով չէր անցնում, որ կարող է զինկոմիսարիատ գնացած ու կամավորագրված լինել:
Զանգեց, խոսեց՝ մա՛մ, զինկոմիսարիատից էր, գնում եմ: Զարմացա՝ ոնց թե գնում ես: Խնդրել եմ, աղաչել ու պաղատել, բայց ոչ մի կերպ չկարողացա իրեն տանը պահել: Դրանից մեկ շաբաթ առաջ արդեն իր քույրերը, ընկերուհին, հայրիկը, բոլոր-բոլորն իրեն համոզում էին, որ հանկարծ չգնա: Զանգը ստանալուց հետո վեր կացավ ու գնաց, որոշ ժամանակ հետո զանգեց՝ մա՛մ, ավտոբուսը շարժվում է, գնում ենք Լուսաղբյուր: Ընկերոջն ուղարկեց մեր տուն, թե՝ մամայիս ասեք այս ու այս իրերն ուղարկի: Ինքն էլ տուն չեկավ»: Մայրիկն ասում է՝ այն, որ բանակից մեկ տարի առաջ վերադարձած իր տղան, մեկ րոպե չվարանելով, կրկին կմեկնի մարտի դաշտ, անգամ ինքը չէր պատկերացնի: Տղաները Նոր Նորքի զինկոմիսարիատի մոտից նստել են ավտոբուս: «Նրանց ասել են՝ գիտե՞ք, չէ, որ բոլորիդ տանում ենք Վարանդա (Ֆիզուլի): Հնարավո՞ր է՝ ինչ-որ մեկդ փոշմանի: Բայց որ մի տղան կփոշմանի, հատկապես եթե կամավոր է գնացել: Լուսաղբյուրի փոխարեն երեխեքին խաբել էին ու տարել Ֆիզուլի:
Հետո իմացանք, որ Ֆիզուլին արդեն թուրքերի ձեռքում է: Մինչև հոկտեմբերի 13-ը ամեն ինչ նորմալ էր, ամեն դեպքում, երբ զանգում էր, ասում էր. «Մամա՛ ջան, մի մտածի, մենք շատ հեռու ենք, մեր մոտ ամեն ինչ նորմալ է»: Մինչև այդ օրը պատվով իրենց մարտը վարեցին, թուրքի դեմ պայքարեցին: Հոկտեմբերի 14- ին 16, թե 17 հոգով էին, սնարյադները գցել էին իրենց վրա, բոլորը զոհվել էին: Հոկտեմբերի 14-ն իմ հարսանիքի օրն է: Երբ հոկտեմբերի 14-ին հեռախոսազանգերին արդեն չէր պատասխանում, հասկացանք, որ իր հետ մի բան այն չէ: Հետո մեզ խաբեցին, ասացին, որ տղաներին գերեվարել են, մեկն ասում էր, թե տեսել է Նարեկին, ցուցակների մեջ իր անունն է եղել և այսպես շարունակ: Հավատում էինք, որ թշնամին Նարեկիս գերեվարել է: 2021 թ.-ի հունվարի վերջերինփետրվարի սկզբներին իր հետ եղած տղաներին քիչ-քիչ գտնում էին, այդ ժամանակ հույսներս կտրեցինք՝ ուրեմն, մեր Նարեկն էլ չկա: Բոլոր հնարավոր տարբերակներով փորձում էինք իր մասին տեղեկություն ստանալ:
Փետրվարի 5-ին ամուսինս գնացել էր հոգեհանգստյան արարողության, այնտեղ զրույցների ժամանակ ասել էին, որ մի տղա էլ կա: Շորերն էին նկարագրել, ամուսինս ասել էր՝ հաստատ իմ տղան է: Իր ձեռքի վրա նաև խաչի նշան կար: Փետրվարի 7-ին իր ԴՆԹ-ն հաստատվեց: Փետրվարի 8-ին էլ իմ հիսունամյակն էր: Ինձ «նվեր» արեցին»: Նարեկը երեք քրոջ կրտսեր եղբայրն է, տան սիրելին: Ու հիմա այդ սերն է ուժ տալիս կյանքը շարունակելու: Մայրիկն ասում է՝ իրեն ուժ տվողն իր ընտանիքն է՝ ամուսինը, դուստրերը, թոռնիկները: «Փոքր աղջիկս վերջերս որդի ունեցավ և անվանակոչեց Նարեկիս անունով: Մեր հույսն ու ապրելու իմաստն իրենք են, մեր երեխաները, էլ ի՞նչ ունենք»:
Հ. Գ. - Նարեկ Քարտաշյանը Արցախի Հանրապետության կողմից հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի շքանշանով և «Մարտական ծառայություն», «Արիության համար» մեդալներով: Պարգևատրվել է նաև ՀԿ-ի կողմից: Հուղարկավորված է Եռաբլուրում:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
