Հայերեն
ԵՄ-ի կողմից Հայաստանին 270 մլն եվրոյի աջակցության տրամադրման նախագիծը վերջնականացման փուլում է Երևանում 16-ամյա պատանին վիճաբանության ժամանակ դանակահարել էր 46-ամյա տղամարդուն. նա ձերբակալվել է Ռուսաստանը ոչ միայն պատրաստ է Ուկրաինայի հետ բանակցություններին, այլև վարել է դրանք. Պուտին Մոսկվան ամեն ինչ անում է Բաքվի և Երևանի հարաբերությունները կարգավորելու համար․ Պուտին Արմավիրում 77-ամյա տղամարդը փորձել է ինքնաuպանություն գործել Ուշիի ոլորաններում բախվել են «Range Rover»-ն ու «ՎԱԶ 2107»-ը. կա 1 զոհ, 1 վիրավոր Երկար ժամանակով լույս չի լինելու Երևանում և մարզերում Մեդվեդևը հայտարարել է, որ Թրամփը կարող է արժանանալ Քենեդու ճակատագրին Իրանում երկրաշարժից տուժածների թիվը հասել է 24-ի Թրամփը զանգահարել է Արամ Ա կաթողիկոսին՝ վերահաստատով իր աջակցությունն Արցախի հայերին Կադիրովը չեղարկել է Ուկրաինայի զինված ուժերի ծառայողներին գերի չվերցնելու հրամանը Իրանը լուրջ հարված կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին. Իրանի հոգևոր առաջնորդ 

Արդի միջազգային կոնֆլիկտային կոնֆիգուրացիան․ «Փաստ»

Հասարակություն

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Եթե տարիներ առաջ միջազգային հարաբերություններում ուժային կենտրոնները հիմնականում առաջ էին մղում դիվանագիտությունը և փորձում էին հակամարտությունների լուծման համար գործի դնել դիվանագիտական գործիքները, ապա ներկա փուլում կտրուկ իրավիճակ է փոխվել։ Ճիշտ է՝ միշտ էլ աշխարհում թեժ կոնֆլիկտային կետեր եղել են, սակայն այժմ այդպիսի հակամարտությունների թիվն էականորեն աճել է։ Ռազմավարական հետազոտությունների բրիտանական միջազգային ինստիտուտի (IISS) ամենամյա հաշվետվությունում նշվում է, թե 2023 թ. ամբողջ աշխարհում տեղի է ունեցել 183 տարածաշրջանային հակամարտություն. դա վերջին երեք տասնամյակի ամենաբարձր ցուցանիշն է։Նույն հետազոտության տվյալներով, զոհերի թիվը 2022 թ. համեմատ ավելացել է 14 տոկոսով, բռնության դեպքերի թիվը՝ 28 տոկոսով։

Կորոնավիրուսի համավարակի արդյունքում գրեթե բոլոր պետություններն էլ տնտեսական ու սոցիալական խնդիրների առաջ կանգնեցին, ինչն էլ պատճառ դարձավ ներքին դժգոհությունների աճի։ Ուստի կառավարություններից շատերը աճող դժգոհությունների հարցը լուծելու համար ագրեսիվ գործողությունների միջոցով փորձեցին ներքին լսարանի ուշադրությունը շեղել արտաքին ձեռքբերումների վրա։ Օրինակ՝ Թուրքիայում լիրայի արժեզրկման, ինֆլ յացիայի ու թանկացումների ֆոնին Էրդողանը կերակրում էր հանրային շրջանակներին այնպիսի գաղափարներով, որ իրենք շատ լուրջ ձեռքբերումներ ունեն Սիրիայում, Լիբիայում և Ղարաբաղում։

Միևնույն ժամանակ, նոր աշխարհակարգին անցնելու փուլում միջազգային իրավունքը մղվել է երկրորդական պլան, իսկ փոխարենը օրինաչափություն է դարձել խնդիրների ուժային լուծումը։ Ինչպես ասում են՝ երբ լռում է դիվանագիտությունը, որոտում են թնդանոթները։ Եվ ուժային գործոնն է, որ իր հետ բերում է համապատասխան դիվանագիտական համաձայնություններ։ Այդ է պատճառը, որ սպառազինությունների մրցավազք է սկսվել, պետություններն էականորեն ավելացնում են իրենց ռազմական ծախսերը, փոխարենը դրանից տուժում են այլ կարևոր ոլորտներ, ինչպիսիք են կրթությունը, առողջապահությունը, սոցիալական ապահովությունը և այլն։

Եթե որոշ հակամարտություններ ուղղակի տեղական նշանակություն ունեն, ապա մի շարք կոնֆլիկտներ էլ ազդում են գլոբալ համակարգի վրա։ Օրինակ՝ Ուկրաինայում ընթացող պատերազմի արդյունքում բարձրացել են պարենամթերքի՝ մասնավորապես հացահատիկի գները, ինչի արդյունքում տուժում են պարենի ներկրումից կախվածություն ունեցող Գլոբալ Հարավի երկրները։

Բացի այդ, փոխվել են գլոբալ մատակարարման շղթաները։ Եթե նախկինում Ռուսաստանն էր Եվրոպային գազ, նավթ ու հումք մատակարարող կարևոր երկրներից մեկը, ապա Ռուսաստանի դեմ սահմանված պատժամիջոցների արդյունքում ռուսական հումքի մատակարարումը ուղղվել է դեպի Արևելք, հիմնականում՝ Չինաստան ու Հնդկաստան։ Եվրոպան նոր մատակարարների է փորձում գտնել, ինչի արդյունքում որոշ երկրներ ոչ միայն առանցքային դերակատարություն են ձեռք բերում, այլև լուրջ շահույթներ են ստանում։ Օրինակ՝ հեղուկ գազի արտահանումը ԱՄՆ-ից դեպի ԵՄ կրկնապատկվել է։ Քանի որ Եվրոպան կարևորում է էներգետիկ մատակարարումների այլընտրանքային ուղիների հարցը, ապա Ադրբեջանից գազի մատակարարման ծավալների ավելացումը ևս կարևորվում է։ Ու, հանուն էներգետիկ մատակարարումների, Եվրոպան մոռանում է թե՛ ժողովրդավարության, թե՛ մարդու իրավունքների հայեցակարգի մասին։ Ադրբեջանի բռնապետ նախագահին, որն արցախահայության դեմ իրականացված հանցանքների հեղինակն է, Եվրոպայում ջերմությամբ ընդունում են, համարում իրենց գործընկերը, միայն թե ավելացնի գազի մատակարարումը։

Ներկա փուլին բնորոշ կողմերից մեկն էլ մարդու իրավունքների զանգվածային խախտումներն են, որոնք անտեսվում են։ Եվ հատկանշական է, որ Աֆրիկայի մի շարք երկրներում, օրինակ՝ Եթովպիայում, Սուդանում, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում ընթացող հակամարտությունների պարագայում ցեղասպանական գործընթացներ են տեղի ունենում։ Սակայն միջազգային հանրությունն անտեսում է այն իրողությունը, որ բազմաթիվ էթնիկ ու կրոնական խմբեր թիրախավորվում են։ Չնայած, եթե Եվրոպայի հարևանությամբ Հարավային Կովկասում արցախահայությունը թիրախավորվեց ու բռնագաղթի ենթարկվեց, իսկ միջազգային հանրությունը չմիջամտեց, ուր մնաց, որ միջամտություններ ձեռնարկի Աֆրիկայի պարագայում։ Ուժային կենտրոնների համար առաջնայինն իրենց շահերն են՝ անկախ նրանից՝ ոտնահարվում են մարդու իրավունքները, թե ոչ, ցեղասպանություն է իրականացվում, թե ոչ: Այդ կենտրոնների կողմից պայքար է սկսվել Աֆրիկայի համար։ Ռուսաստանն, օգտագործելով Աֆրիկայի երկրներում առկա հակագաղութային տրամադրությունները, փորձում է դուրս մղել Արևմուտքին ու ռազմական հեղաշրջումներ հրահրել, ինչպես տեղի ունեցավ Մալիում, Բուրկինա Ֆասոյում և Նիգերում։ Իսկ Չինաստանը փորձում է գործի դնել իր տնտեսական հնարավորություններն Աֆրիկայում հաստատվելու համար։ Ինչ վերաբերում է Արևմուտքին, ապա այն ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ փորձում է միաժամանակ տարբեր կողմերից հակազդել Ռուսաստանին Արևել յան Եվրոպայում՝ Ուկրաինային տրամադրվող օգնության և Շվեդիայի ու Ֆինլանդիայի՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու տեսքով։

ԱՄՆ-ը ձգտում է Չինաստանի աճող ամբիցիաները զսպել Հարավչինական ծովում իր ներկայությունն ավելացնելու, դաշնակիցներ գտնելու և Թայվանին տրամադրվող օգնության միջոցով։ Մյուս կողմից էլ՝ Մերձավոր Արևելքում ԱՄՆ-ը հակադրվում է Իրանին՝ փորձելով աջակցել Իսրայելին, թույլ չտալ, որ Թեհրանի ազդեցությունը տարածաշրջանում աճի ու միջուկային զենք ստանալու հնարավորություն ունենա։ Իսկ թե ԱՄՆ-ը կկարողանա՞ պահպանել իր գերակա դիրքերը միջազգային հարաբերություններում, կախված է նրանից՝ որքանով նրան կհաջողվի միաժամանակ զսպել Ռուսաստանին, Չինաստանին ու Իրանին։

ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Մբապեն պետք է գոլեր խփի, քանի որ նրան բերել են Մադրիդի «Ռեալ» միայն գոլեր խփելու համար. Բենզեմա Թուրքիայում բողոքի ցույցեր են. 60 մարդ է ձերբակալվել ԵՄ-ի կողմից Հայաստանին 270 մլն եվրոյի աջակցության տրամադրման նախագիծը վերջնականացման փուլում է Էրդողանը Ղրղզստանի նախագահին մեքենա է նվիրել և նրանից որպես նվեր ձի ստացել Հայտնի էկոակտիվիստ Գրետա Թունբերգը հրաժարվել է մեկնել Բաքու՝ COP-29-ին, Արցախում էթնիկ զտումների պատճառովԱղոթք` հանուն ապօրինաբար պահվող հայ պատանդների ազատ արձակմանԹուրքիայում նավթավերամշակման գործարանում պայթյունի հետևանքով 12 վիրավոր կա Երևանում 16-ամյա պատանին վիճաբանության ժամանակ դանակահարել էր 46-ամյա տղամարդուն. նա ձերբակալվել է Բեյոնսեի նոր ֆոտոշարքը Ռուսաստանը ոչ միայն պատրաստ է Ուկրաինայի հետ բանակցություններին, այլև վարել է դրանք. Պուտին 11 թատրոն՝ 11 ներկայացում․ մեկնարկել է Արտաշատի երկրորդ հանրապետական թատերական փառատոնը «Ապաքաղաքականացված կրթական համակարգ». Ալլա Փոյռազյան «Վստահ ենք առաջիկա խաղերի հարցում». Մխիթարյան Տիեզերք է արձակվել առաջին փայտե արբանյակը Ներկայացնում ենք «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանի Ավիացիոն անվտանգության ծառայությունը․ տեսանյութ242 ծուխ ունեցող Արծվանիկում փակ դռներ գրեթե չկան․ տեսանյութUcom-ը Ինտերնետ կառավարման հայաստանյան 9-րդ համաժողովի պլատինե գործընկերն է ԱրարատԲանկը՝ AMX 2024 մրցանակաբաշխության հնգակի մրցանակակիր Շնորհակալագրեր ստացան արդյունաբերության, առողջապահության, կրթության, մշակույթի և սպորտի ոլորտների աշխատակիցները․ Ագարակում նշել են քաղաքի 75-ամյակը«Ռուսական հետքը Գյումրիում». մշակութային-կրթական արշավ «Եվրասիա» ՀԿ-իցՌԴ-ում նրբատախտակի կտորը գետնին է տապալել մի ուսուցչի, ով արդեն վերակենդանացման բաժանմունքում է (տեսանյութ 18+) Մոսկվան ամեն ինչ անում է Բաքվի և Երևանի հարաբերությունները կարգավորելու համար․ Պուտին Մաշ Իսրայելյանը քրոջ մահից հետո առաջին անգամ հրապարակում է արել 4-րդ դասարանցիների մեջ վիճաբանություն է ծագել եւ փորձել են նեղացնել արցախցի երեխայի՝ նրան անվանելով «քոչվոր», «անհայրենիք»․ «Իրավունք» Ապարանում անհետ կորած որոնվող 31-ամյա տղամարդուն գտել են մահացած Հայկական ինքնություն ունեցող յուրաքանչյուր ոք պատասխանատու է մեր Հայրենիքի և ազգային անաղարտության պահպանման համար․ Մհեր ԱվետիսյանՀայոց ցեղասպանության ճանաչումը հայ ժողովրդի պատգամն է․ Մենուա Սողոմոնյան Գագիկ Ծառուկյանը հրատապ աջակցություն է հատկացրել լիբանանահայությանըԱդրբեջանցիները պետք է հետ գնան, պետք է դուրս գան․ Սյունիքի մարզպետ Անարժեք, անարժան մարդը, ով կյանքում «մի քար անգամ չի տաշել», չի ստեղծել մնայուն արժեք, չի կարող համընդհանուր բարիք բերել․ Աննա ԿոստանյանԱրմավիրում 77-ամյա տղամարդը փորձել է ինքնաuպանություն գործել Հայտնի են դպրոցականների ձմեռային արձակուրդների օրերը Յունիբանկն առաջարկում է բիզնեսի պարզեցված վարկավորում՝ առանց ձեռնարկությունների  ֆինանսական վերլուծությանՀայրենիքի հզորացման համար ազգային հարցերը պետք է լինեն ապակուսակցական. Գագիկ Ծառուկյան ՔՊ-ն կադրային հարցերի լուծման նոր մեթոդ է մշակում Անդրանիկ Քոչարյանը ձեռքը գցում է «ռուսական փրփուրներին» Հայաստանի «սորոսականները» արշավ են սկսել Դոնալդ Թրամփի դեմ Վրացական սադրանք. ինչպե՞ս խայթել Հայաստանին Արևմուտքի հրահանգով Երևան մոլում բացվել է Ամիօ բանկի ժամանակավոր տաղավարը Վերին Լարսը փակվել է կցորդիչով բեռնատարների համար Եվրոպական խորհրդարանի 52 պատգամավորներ պահանջում են հայ գերիների ազատ արձակում․ «ՀայաՔվե» ԶՊՄԿ-ի վճարած հարկերը նախորդ տարվա համեմատ աճել են 31.3 միլիարդով. Պապոյան Չեչնիայում գործարկվել է Ռուսաստանում առաջին արևին հետևման համակարգով արևային էլեկտրակայանը Հետընտրական դասեր՝ մոլդովական ու վրացական «սուսով». «Փաստ» Ապագա ընտրություններում հաղթող ուժերը․ Վահե ՀովհաննիսյանՀակասությունների, դիմադրությունների և «համագործակցության» տարածաշրջանային լաբիրինթոսը. «Փաստ» ԱՄՆ նախագահական ընտրությունների գլոբալ ազդեցությունը. «Փաստ» «Քաղաքական առումով կապիտուլյանտական դիրքորոշում ունեն, իրենց համար չկա արժեք, որը չի կարելի հանձնել հանուն իշխանության». «Փաստ» Զբոսաշրջիկների հոսքի նվազման իրական պատճառներն առավել խորքային են. «Փաստ» Պատգամավորները չեն միջամտել. «Փաստ»