Արժեհամակարգային հիմքերը կործանելու տեսլականը. «Փաստ»
Մամուլ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
2018 թվականից ի վեր ՀՀ իշխանությունները սահմանադրական փոփոխությունների թեման իրենց օրակարգում են պահում։ Ու ամեն անգամ, երբ թվում էր, թե այս հարցը պետք է լուծում ստանա, սահմանադրական փոփոխությունների թեման այդպես էլ առկախվում էր։
Իրադարձությունների ընթացքը վկայեց, որ խնդիրը ոչ թե եղած սահմանադրաիրավական համակարգը փոխելն է եղել, այլ սահմանադրական փոփոխությունների թեման իշխող ուժի շահերին ծառայեցնելը, եթե դրա անհրաժեշտությունը լինի։ Օրինակ՝ երբ պետք էր ՍԴ դատավորների կազմը փոխել, իշխանությունները միանգամից առաջ մղեցին սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվե իրականացնելու հարցը։ Բայց երբ ԱԺ-ի միջոցով այդ փոփոխությունները կատարեցին, արդեն անհրաժեշտություն չկար առանձին սահմանադրական փոփոխության գործընթացի։ Միևնույն ժամանակ, Նիկոլ Փաշինյանը դիտարկում էր նախագահական համակարգին անցնելու կամ նախագահի լիազորություններն ավելացնելու տարբերակը, եթե հանկարծ «համապատասխան» իրավիճակ ստեղծվի։ Այդպես սահմանադրական փոփոխությունների հանձնաժողով ստեղծվեց, սակայն այն փաստացի մի քանի տարի պարզապես «ջուր ծեծեց», քանի որ այդպես էլ հրատապ նշանակություն չստացավ իշխանությունների կողմից, իսկ «սուպերվարչապետական կոստյումը» մնաց Փաշինյանի հագին, որը վայելեց իրեն տրված «ծովից ծով» լիազորությունները։
Դեռ ավելին, նա ոչ միայն եղածով չի բավարարվում, այլև ժամանակի ընթացքում ավելի է ուժեղացնում իր սուպերվարչապետական լծակները։ Սակայն երբ արդեն տեղեկություն կար, որ փոփոխությունների նախագիծը փաստացի պատրաստ է ներկայացնելու հանրային քննարկման, Նիկոլ Փաշինյանը հանկարծ հայտարարեց, թե «Հայաստանի Հանրապետությունն, ի վերջո, պետք է ունենա Սահմանադրություն», այսինքն, ոչ թե սահմանադրական փոփոխություններ, այլ նոր Սահմանադրություն: Այս դեպքում հարց է ծագում՝ եթե գործող համակարգը լիովին ձեռնտու է իշխանություններին, ինչո՞ւ է Փաշինյանը նորից սկսել խոսել նոր Սահմանադրության ընդունման մասին, երբ ի սկզբանե պարզ էր, որ կառավարման համակարգի փոփոխություն տեղի չի ունենալու։ Դրա մասին հայտարարեց նաև թիվ մեկ քպականը՝ Նիկոլ Փաշինյանը: Իհարկե, այն, որ Փաշինյանն ուզում է անընդհատ պատմության մեջ մնալ, կարևոր չէ՝ դրական, թե բացասական լույսի ներքո, ակնհայտ է: Ակնհայտ է նաև, որ նա ուզում է ընդունել տալ «փաշինյանական Սահմանադրություն»:
Մյուս կողմից՝ այդ հանրաքվեն նրա համար կարող է դառնալ յուրատեսակ վստահության քվեարկություն՝ արտահերթ ընտրությունների փոխարեն, ինչի մասին այդքան խոսվում է, ինչի նախապայմանները, սակայն, ամբողջովին բացակայում են: Իրականում կան նաև խորքային այլ պատճառներ։ Նախ՝ շատ փորձագետների համոզմամբ, Սահմանադրություն փոխելով՝ իշխանությունները ձգտելու են գլխավոր օրենսդրական փաստաթղթից դուրս թողնել հայ ազգային ձգտումների մասին դրույթները և հղումը Անկախության հռչակագրին, որտեղ նշվում են նաև Արցախի ճակատագրի հետ կապված նպատակները, կարևորվում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացը և այլն։ Բացառված չէ, որ այդ փաստաթղթից դուրս մնան նաև ազգային արժեհամակարգին ու ինստիտուտներին վերաբերող այլ կարևոր դրույթներ ևս։ Օրինակ՝ Հայ առաքելական եկեղեցու հատուկ կարգավիճակի մասին, ընտանիքի մասին դրույթները։
Պարզ է, որ խնդիր է դրված լիովին նոր Սահմանադրության ընդունման միջոցով մեր պետականությունը զրկել իր արժեքային համակարգից, երբ մեր հանրությունը կհամակերպվի պարտվողականությանն ու զիջողականությանը։ Պատահական չէ, որ դեռևս 2021 թվականին Ալիևը հայտարարել էր, որ Հայաստանը պետք է նոր Սահմանադրություն ունենա, ՀՀ գործող սահմանադրությունը Թուրքիայի նկատմամբ տարածքային պահանջներ է պարունակում, ինչից պետք է հրաժարվել: Դրան գումարած՝ հայտարարվում էր, որ Հայաստանը չպետք է տարածքային պահանջներ առաջ քաշի նաև Ադրբեջանի նկատմամբ: Բայց տեղի ունեցող գործընթացները ցույց են տալիս, որ ամեն ինչ նոր Սահմանադրության ընդունմամբ չի ավարտվելու, դրան հետևելու է նաև արժեհամակարգային այլ տարրերի վերափոխումը։ Օրինակ՝ գործող իշխանություններն արդեն իսկ իրենց քայլերով ցույց են տալիս, որ կարող են փոխել ՀՀ զինանշանը, որը հազարամյակներ շարունակ գոյություն ունեցած հայկական պետականության շարունակականությունն է արտահայտում։ Պատահական չէ, որ Փաշինյանը սկսել է շատ խոսել Արագածի մասին, որ ՀՀ տարածքում գտնվող ամենաբարձր լեռն է, իսկ Արարատը մեր ինքնիշխանության տակ գտնվող տարածքից դուրս է։
Այդպիսով նա տեսանելի է դարձնում, որ հակված է Արարատի պատկերը հանել զինանշանի վրայից։ Դե, կարելի է նաև հայկական թագավորությունների զինանշանները ընդհանրապես դուրս բերել, տեղը «թավշյա հեղափոխության» խորհրդանիշները դնել։ Կատակը՝ կատակ, բայց հիշենք, որ Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանում քննադատել էր հայկական 4 թագավորության զինանշանները։ Փաստացի այսօրվա իշխող քաղաքական ուժը, Փաշինյանի գլխավորությամբ, ձգտում է ջնջել նաև մեր պատմությունը, մոռացնել անցյալի հիշողությունը, ու դա արվում է դպրոցից սկսած։ Բոլորովին պատահականություն չէ, որ Հայոց պատմության 7-րդ դասարանի դասագրքի բովանդակությունն այդպիսի մեծ աղմուկ բարձրացրեց։ Ավելին, կան տեղեկություններ, որ Փաշինյանն ընդհանրապես որոշել է «նորովի խմբագրել» տալ մեր ողջ պատմությունը:
Սրան գումարենք այն, որ նախագիծ է շրջանառվում՝ «Հայոց պատմություն» առարկան վերանվանել «Հայաստանի պատմություն», և ամեն ինչ «տեղը կընկնի»: Հասկանալի է, որ այս ամենը ոչ միայն հանրային պահանջի հետ ընդհանրապես կապ չունի, այլ ուղղակի հակառակորդի պահանջն է, քանի որ թուրք-ադրբեջանական տանդեմի ցանկությունն է, որ հայ ժողովուրդը մոռանա անցյալը, իր ազգային արժեքները և դառնա անդեմ զանգված, որին հեշտ կլինի դրդել զիջումների, իսկ հարկ եղած դեպքում քայքայել հայկական պետականությունը։ Բայց դե, եթե հանրային պահանջին հետևելու լիներ այս իշխանությունը, ամեն ինչ այլ կերպ կլիներ, իսկ իրենք վաղուց հեռացած կլինեին...
ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
