Ինչու է Իրանը աջակցում Հայաստանին ղարաբաղյան հակամարտությունում
Ալտերնատիվ կարծիք
Սեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին
Dailystorm.ru-ն գրում է, որ մինչև Լեռնային Ղարաբաղում Բաքվի «հակաահաբեկչական գործողության» մեկնարկը, Իրանը պաշտոնապես ճանաչում էր Ադրբեջանի ինքնիշխանությունը տարածաշրջանում, սակայն սեպտեմբերի 19-ից հետո իրավիճակը փոխվել է։ Մասնավորապես, Մեջլիսի Ազգային անվտանգության և արտաքին քաղաքականության հանձնաժողովի փոխնախագահ Շահրիար Հեյդարին ասել է, որ Հայաստանի սահմանների պահպանումը «Իրանի կարմիր գիծն է»։ Օրբելի կենտրոնի փորձագետ Ջոնի Մելիքյանը dailystorm.ru-ին բացատրել է, որ այդ փոփոխությունների պատճառներից մեկը տարածաշրջանում Իսրայելի ազդեցության աճն է։ Կարևոր դեր է խաղում նաև Բաքվի քաղաքական գործիչների հռետորաբանությունը «Հարավային Ադրբեջանի» (Իրանի հյուսիս-արևմտյան նահանգները, որտեղ գերակշռում է ադրբեջանական բնակչությունը) անկախության, ինչպես նաև ԱՄՆ-ից Ադրբեջանին «որպես գրավական Իրանի հետ հնարավոր հակամարտության համար» զենքի մատակարարման վերաբերյալ, հավելել է նա։
Մելիքյանն ընդգծել է, որ Ադրբեջանը սերտ հարաբերություններ է զարգացնում Իսրայելի հետ, որին Իրանը համարում է անհաշտ թշնամի։ Ըստ Ստոկհոլմի խաղաղության հետազոտությունների ինստիտուտի տվյալների 2000-2022 թվականներին Իսրայելից Ադրբեջան զենքի արտահանման ծավալը կազմել է մոտ 884 միլիոն ԱՄՆ դոլար։
Մեկ այլ ասպեկտ, որն անհանգստացնում է Իրանին, Ադրբեջանի համագործակցությունն է Թուրքիայի հետ, որը շարունակում է մնալ Իրանի մրցակիցը տարածաշրջանում։ Այդ մասին ասել է Մերձավոր և Մերձավոր Արևելքի ուսումնասիրության կենտրոնի ավագ գիտաշխատող Վլադիմիր Սաժինը պարզաբանելով, որ ինչպես Իսրայելի դեպքում, Ադրբեջանը զենք և տեխնիկա է ստանում Թուրքիայից։ Ի պատասխան դրան Իրանը, ըստ ադրբեջանական լրատվամիջոցների, զենք է ուղարկել Հայաստան, թեև հայկական կողմը հերքում է նման մատակարարումները։
Միևնույն ժամանակ, Սաժինը նշել է, որ մինչև Հայաստանի հետ մերձեցումը Իրանը հույսը դրել էր Ադրբեջանի վրա, քանի որ «դա աշխարհիկ պետություն է, և կրոնի ազդեցությունն այնտեղ այնքան մեծ չէ, որքան Իրանում, որը Թեհրանը փորձել է օգտագործել իր շահերից ելնելով»: Փորձագետը չի բացառել, որ երկու երկրների հարաբերությունները դեռ կարող են բարելավվել, քանի որ նրանց միջև լարվածության պարբերական պոռթկումները սովորաբար փոխարինվում են բարեկամության մասին խոսակցություններով, ինչպես ցույց է տալիս ժամանակը։
Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայի Արևելագիտության ինստիտուտի Մերձավոր և Միջին Արևելքի հետազոտությունների կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող Նինա Մամեդովան էլ ասել է, որ Իրանի քաղաքական շրջանակներում դեռևս չկա կոնսենսուս այն հարցում, թե ինչ դիրքորոշում պետք է որդեգրել Լեռնային Ղարաբաղի հարցում։ Նրա խոսքով, կա նախագահի պաշտոնական դիրքորոշումը, բայց կա նաև այլ տեսակետներ: Օրինակ, Իրանի խորհրդարանը մի փոքր այլ կերպ է նայում առկա իրավիճակին, չնայած պատգամավորները «առայժմ լռում են»։
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը
