«Ռուսաստանն ու Հայաստանը այսօր կարող են պայմանավորվել ամեն ինչում». Ռուսական գրքի տան հիմնադիրը Երևանում է
ՀասարակությունՄինչ որոշ երկրներում արգելված են ռուս բանաստեղծներն ու գրողները, քանդվում են ռուս հանճարների ու ազատագրողների հուշարձանները, մյուսները պայքարում են ռուսական ժառանգությունը պահպանելու համար։ FAN-ի հատուկ թղթակիցը զրուցել է «Անմահ գունդ» միջազգային շարժման գլխավոր համակարգող և Երևանի Ռուսական գրքի տան հիմնադիր Մհեր Ավետիսյանի հետ, գրում է riafan-ը։
— Անցյալ տարի Երևանում բացվեց Ռուսական գրքի տունը։ Աշխարհում ռուսաֆոբ տրամադրությունների ֆոնին՝ սա բավականին համարձակ քայլ է։ Եվ դա, իմ կարծիքով, վկայում է Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև մշակութային, հոգևոր և կրթական կապերի շարունակական խորացման մասին։ Այնուամենայնիվ, որքանո՞վ է տեղին այսօր Երևանի Ռուսական գրքի տունը։
— Ինչպես բազմիցս նշել եմ, երկկողմ հումանիտար հարաբերություններում առանձնահատուկ տեղ է գրավում Ռուսաստանի և Հայաստանի լեզուների և մշակույթների հանրայնացումը։ Երևանի կենտրոնում բացվել է Ռուսական գրքի տուն՝ գրքային մեծ ֆոնդով՝ որպես ինտելեկտուալ հանդիպումների, համատեղ հումանիտար ծրագրերի իրականացման համար քննարկումների և գործընկերների որոնման վայր։ Ավելին, մենք ընդլայնում ենք Հայաստանում Ռուսական գրքի տան աշխարհագրությունը, ինչը վկայում է այն մասին, որ հայ հասարակության մեջ կա ռուսաց լեզուն ուսումնասիրելու, մշակույթին ծանոթանալու պահանջ։
Լեզուն ոչ միայն հաղորդակցության և ինքնարտահայտման միջոց է, այլ նաև աշխարհայացքի դրսևորում։ Այս համատեքստում ռուս դասականների, ժամանակակից բանաստեղծների ու հրապարակախոսների հետ ծանոթությունը հայ ընթերցողին հնարավորություն է տալիս հասկանալու, թե ինչպես է մտածում ռուս մարդը, ինչպիսին է նրա աշխարհայացքը։ Հայաստանն ու Ռուսաստանը կապված են հսկայական հոգևոր շերտով, և մարդասիրական ծրագրերի կուտակումը կօգնի հարստացնել այդ շերտը։
— Դուք նաև մայիսի 9-ին կազմակերպեցիք «Անմահ գնդի» երթը Երևանում։ Ո՞րն էր գլխավոր նպատակը։
-Առաջին հերթին դա արվել է՝ հարգանքի տուրք մատուցելու մեր երբեմնի ընդհանուր Հայրենիքի բոլոր պաշտպաններին, ովքեր հավերժացրել են իրենց անունները՝ փրկելով խորհրդային ժողովրդին նացիզմից և մահից։ Սա մեր պարտքն է։ Այժմ, երբ Արևմուտքը սկսել է վերակենդանացնել նացիզմը և ամենատարբեր ձևերով անհանդուրժողականություն դրսևորել Ռուսաստանի և նրա ժողովրդի նկատմամբ՝ բացահայտորեն սպառնալով նրա ազգային շահերին, հետխորհրդային տարածքում ապրող մարդիկ պետք է համախմբվեն, որպեսզի կանխեն նման վտանգավոր միտումների դրսևորումը։
Այս տարի Երևանում «Անմահ գնդի» երթը մեկնարկեց «Կասկադ» համալիրից և այս եզակի ճարտարապետական կառույցի աստիճաններով քայլեց դեպի Հաղթանակի զբոսայգի՝ կրելով Հայաստանի, Ռուսաստանի դրոշներն ու Սուրբ Գեորգևյան ժապավենը։ Հայկական և ռուսական եռագույններից ու Գեորգևյան ժապավենով Անմար կրակի մոտ՝ «Մայր Հայաստան» հուշարձանի առջև, ցուցարարները կազեցին Z տառը՝ այս կերպ իրենց աջակցությունը հայտնելով ֆաշիզմի դրսևորումների դեմ պայքարելու Ռուսաստանի ժամանակակից ջանքերին։
Հարկ է նաև նշել, որ այս տարվա նոյեմբերին Երևանում «Անմահ գնդի» երթի կազմակերպիչները մերձավոր և հեռավոր արտերկրներում քննարկել են պատմական ճշմարտության պահպանման հարցը «Հաղթողների հիշատակը» միջազգային ֆորումի շրջանակներում։ Երևանի Ռուսական գրքի տան պատերին ընթացող ֆորումի երկու օրերի ընթացքում մասնակիցները փոխանակեցին իրենց փորձը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հերոսների սխրագործության և իրենց երկրներում ռուսաֆոբական տրամադրությունների դեմ պայքարի պրակտիկաների իրականացման և հիշողությունը պահպանելու ուղղությամբ։ Հատկանշական է, որ Հայաստանի մայրաքաղաքում կայացած ֆորումին մասնակցել են աշխարհի ավելի քան 30 երկրների ներկայացուցիչներ, ինչը շատ նշանակալից է։
-Վերջերս Անհայտ զինվորի գերեզմանի մոտ ասացիք (մեջբերում եմ). «Այս մարդիկ զոհվեցին, որ մենք ապրենք։ Մենք պետք է միշտ հիշենք դա, որպեսզի կանխենք նեոնացիզմի վերականգնումը, որն այսօր տեսնում ենք ժամանակակից Ուկրաինայում»։ Ի՞նչ եք կարծում, պատմությունը կրկնվո՞ւմ է։
-Իհարկե, մենք բախվել ենք մի իրականության, երբ Արևմուտքի ագրեսիան Ռուսաստանի դեմ հասել է անհավանական չափերի, և սա արդեն ոչ միայն միտում է, այլ ազգային անվտանգության, ռուս ժողովրդի գոյատևման խնդիր։ Իհարկե, պատմությունը ցիկլային է: Բայց ես ավելի քան վստահ եմ, որ Ռուսաստանը թույլ չի տա, որ ֆաշիզմը վերակենդանանա։
Չնայած այսօրվա ռուսաֆոբ միտումին՝ աշխարհի ավելի քան 33 երկրներում ծաղիկներ են դրվել Անհայտ զինվորի շիրիմին։ Եվ սա կարևոր ցուցանիշ է, որ չնայած ռազմաքաղաքական առանձին կառույցների բոլոր ջանքերին, աշխարհի շատ երկրներ դեռ հարգում են Ռուսաստանի փառավոր պատմությունը։ Անմահ գունդը ոչ միայն գործողություն է, այլ նաև ապացույց է, որ որոշ արժեքներ հավերժ կապրեն: Ես միշտ շեշտում եմ սա հիշելու և նոր սերնդին բացատրելու անհրաժեշտությունը, որպեսզի այլևս չկրկնվի այն։
- Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք Հայաստանում որոշ հասարակական մարդկանց պահվածքը, ովքեր առաջարկում են վերացնել ռուսական մշակույթը, հեռացնել Պուշկինի հուշարձանները և վերանվանել դպրոցները:
— Պետք է հասկանալ, որ հետխորհրդային տարածքի գրեթե բոլոր երկրներում ձևավորվել է մարդկանց որոշակի խումբ, որն իր պարտքն է համարում պայքարել ռուսաց լեզվի, մշակույթի և պատմության դեմ։ Ես չեմ զարմանում, որ Հայաստանում կան նման կերպարներ։ Նրանք հագեցած են արևմտյան քարոզչությամբ և կործանարար դեր են խաղում հասարակության մեջ՝ մեղադրելով Ռուսաստանի Դաշնությանը բոլոր մահացու մեղքերի համար։ Ավելին, որպես կանոն, այդ անձինք ժամանակին ստացել են ռուսական կրթություն, նրանց երեխաները՝ նույնպես, նրանք մեծացել են՝ ռուս դասականներին ընթերցելով, սակայն հետխորհրդային տարածքի երկրներ ներխուժած արևմտյան քարոզչության պատճառով՝ նրանք պարզապես դեգրադացվել են, և Պուշկինը սկսել է «խանգարել» նրանց։
Բարեբախտաբար, նման կերպարները ոչ մի էական դեր չեն խաղում Հայաստանի հասարակական-քաղաքական կյանքում։ Ավելին, նրանց ջանքերը հաճախ հակառակ արդյունք են տալիս։ Օրինակ՝ ապրիլի 22-ին Հայաստանում Վանաձոր-Տաշիր ավտոճանապարհի Պուշկինի լեռնանցքում բացվել է Ալեքսանդր Սերգեևիչ Պուշկինի հուշարձանը։ Բացման արարողությանը ներկա էին հայ և ռուս պաշտոնյաներ և հասարակական անձինք։ Հենց սա է խոսում ռուս գործիչների հուշարձանների նկատմամբ հայ հասարակության իրական վերաբերմունքի մասին։
— «Բաց հասարակությունը» (Ջորջ Սորոսի հիմնադրամը) Հայաստանում գործում է երկար տարիներ։ Ձեր կարծիքով՝ այս կառույցի գործունեությունը վնասո՞ւմ է Ռուսաստանի Դաշնության և Հայաստանի հարաբերություններին։
-Ես կարծում եմ, որ նման կառույցները չեն կարող չվնասել մեր հարաբերություններին։ Նրանք հետապնդում են իրենց շահերը, որոնք թշնամական են Ռուսաստանի Դաշնության և նրա դաշնակիցների շահերի համար, բայց դա արդեն այն երկրների իշխանությունների խնդիրն է, որոնք ժամանակին ապաստան են տվել Սորոսի հիմնադրամին։
Դաշնակցային հարաբերությունները կառուցված են փոխադարձ հարգանքի և շահերի պահպանման վրա։ Մոսկվան ու Երևանն այսօր կարող են պայմանավորվել ամեն ինչում։ Համոզված եմ, որ կլինի և՛ քաղաքական կամք, և՛ ցանկություն՝ հասկանալու ռուսական կողմի մտահոգությունները Հայաստանում գործող և ռուս-հայկական համագործակցության դեմ հանդես եկող արևմտյան առանձին կառույցների գործունեության վերաբերյալ։ Մյուս կողմից, Ռուսաստանի Դաշնությունն ունի բոլոր ռեսուրսները՝ ուժեղացնելու «փափուկ ուժի» գործոնը և ակտիվորեն աշխատելու հայ հասարակության հետ։
— Ձեր կարծիքով՝ ո՞րն է Հայաստանում՝ Ուկրաինայում ռուսական հատուկ ռազմական գործողության աջակցության առաջին արտահայտությունը։ Բնակչության ո՞ր հատվածներում է առավել ակնհայտ այդ աջակցությունը։
— Ես ծանոթ չեմ սոցիոլոգիական հարցումներին, որոնք գուցե արվել են՝ խոսելու Հայաստանի հանրության վերաբերմունքի մասին ՀՌԳ (հատուկ ռազմական գործողություն-խմբ.) նկատմամբ։ Բայց եթե այս հարցին մոտենանք անձնական դիտարկման տեսանկյունից, ինձ թվում է, որ հիմնական աջակցությունը դեռ ավագ սերնդից է գալիս և նաև այն երիտասարդներից, ովքեր սերտ կապեր ունեն Ռուսաստանի Դաշնության հետ։ Հայաստանում շատերը գիտակցում են, որ այն, ինչ տեղի է ունենում, պարզապես ՀՌԳ չէ։ Դա արժեքների պայքար է, և դրա արդյունքը կախված է նրանից, թե ինչպիսի աշխարհում ենք ապրելու բոլորս։