Հայերեն
Արեգակի վրա հզոր բռնկման հետևանքով հազվագյուտ երևույթ է գրանցվել․ վերջին անգամ նման բան եղել է 1942-ին Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի ՀՀ կառավարության մարդասիրական օգնությունը հասել է Գազա (լուսանկարներ) Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Ռուս ոստիկանը բռնաբարել է իր ընկերոջ վեցամյա տղային Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . Տոնոյան Չտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան 

Մի զինվորի պшտմություն.«Բլինդшժում նստшծ էինք, պшյթյուն եղшվ, խորը այրվшծքներ ստшցա, որոնք, պшրզվեց՝ դժվшր են բուժվում։Հետագայում բժիշկներն ասացին, որ հնարավոր է՝ ֆոսֆորшյին ռпւմբի կիրառման հետևшնք է

Այրվածքաբանության ազգային կենտրոնում բուժում ստացած 19-ամյա զինծառայողը հիշում է, թե ինչպես Արցախում պատերազմի օրերին պայթյունի հետևանքով խորը այրվածքներ ստացավ։ Պատերազմի առաջին օրերն էին։
«Բլինդաժում նստած էինք, պայթյուն եղավ, խորը այրվածքներ ստացա, որոնք, պարզվեց՝ դժվար են բուժվում։ Հետագայում բժիշկներն ասացին, որ հնարավոր է՝ ֆոսֆորային ռումբի կիրառման հետևանք է»,- ասում է զինծառայողը։
«Վերքը տարբերվում էր սովորական այրվածքից, խորը՝ տեղ-տեղ մինչև ոսկորները գնացող փոսիկներ էին»,- հավելում է նա։Հադրութում մարտերին մասնակցած զինծառայողներից մեկն էլ ասում է, որ ավիահարվածի հետևանքով է վիրավորում ստացել, այրվածքները դարձյալ բարդ ու խորն են եղել։
«Բայրաքթար» տեսակի անօդաչու թռչող սարքի հարվածից վնասվածքներ ստացած զինծառայողի մոտ նույնպես Այրվածքաբանության ազգային կենտրոնի մասնագետները ֆոսֆորային այրվածք են կասկածում։

 

 

«Դեպքերը տարբեր են՝ մեկը «Բայրաքթարի» հարվածի հետևանքով է վիրավորվել, մյուսը՝ ավիահարվածից։ Դեպքերը հիմնականում Հադրութի և Մարտունու շրջաններում են գրանցվել։Վերջնական ու հստակ պնդումներ չենք կարող անել, բայց բոլոր փաստերը վկայում են, որ թշնամին Արցախում ֆոսֆոր կիրառել է տարբեր զինատեսակներում և պատերազմի հենց առաջին օրերից»,- «Մեդիալաբին» ասում է Այրվածքաբանության ազգային կենտրոնի փոխտնօրեն Կարինե Բաբայանը։
Արցախի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմի թեժ օրերին՝ 2020 թվականի հոկտեմբերի վերջին, համացանցում կադրեր տարածվեցին Արցախի անտառների ուղղությամբ Ադրբեջանի կողմից ֆոսֆորային զենք կիրառելու մասին։Հոկտեմբերի 30-ին Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը պաշտոնապես հայտարարեց, որ Ադրբեջանն օգտագործում է սպիտակ ֆոսֆոր պարունակող զենք, որ ունի քիմիական զենքի տարրեր: Ըստ ՄԻՊ զեկույցի՝ դա կիրառվել էր քաղաքացիական բնակավայրերի հարևանությամբ գտնվող անտառների նկատմամբ, իսկ անտառներում թե՛ ցերեկային, թե՛ գիշերային ժամերին զինված հարձակումներից պատսպարվում էին նաև խաղաղ բնակիչներ: Հոկտեմբերի 31-ին Արցախի պաշտպանության բանակը նույնպես պաշտոնապես հայտարարեց, որ Ադրբեջանը Արցախում քիմիական զենքի տարրեր պարունակող ֆոսֆորային զինատեսակ է կիրառել։
«Ֆոսֆորային զենքի օգտագործումը հանդիսանում է միջազգային մարդասիրական իրավունքի, սովորութային իրավունքի նորմերի ու սկզբունքների, Ժնևյան կոնվենցիաների, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի համապատասխան կոնվենցիաներով ու փաստաթղթերով նախատեսված դրույթների կոպտագույն խախտում։ Բացի հայկական ուժերին վնասներ պատճառելու նպատակ հետապնդելուց, նաև խնդիր ունի առաջացնել մասսայական անտառային հրդեհներ ու տվյալ տարածքում ստեղծել բնապահպանական աղետի իրական վտանգներ»,- հայտարարել էր ՊԲ-ն։Հրադադարից հետո՝ 2020 թվականի դեկտեմբերի 5-ին, այցելելով Այրվածքաբանության ազգային կենտրոնում բուժվող զինծառայողներին, Արման Թաթոյանը հայտնել էր, որ նոր ապացույցներ են ձեռք բերվել ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից Արցախում քիմիական տարրեր (հնարավոր է՝ սպիտակ ֆոսֆոր) պարունակող զանգվածային ոչնչացման զինատեսակի կիրառության վերաբերյալ:

 

«Ուսումնասիրությունները կատարել ենք հատուկ սարքերի օգնությամբ: Արձանագրված փաստերը հիմնավոր են դարձնում այդ ենթադրությունը»,- գրել էր նա։ Այս փաստերով զեկույցը ՄԻՊ-ը ներկայացրել է Հայաստանում հավատարմագրված դեսպաններին ու միջազգային կառույցներին։Հայաստանում բժիշկներն արտերկրի գործընկերների աջակցությամբ են կարողացել տեղեկություններ հավաքել ֆոսֆորային զինատեսակի կիրառման հետևանքով առաջացող բարդությունների մասին։Այրվածքաբանության ազգային կենտրոնի փոխտնօրեն Կարինե Բաբայանն ասում է, որ այս հարցում իրենց օգնել են ԱՄՆ-ից, Ֆրանսիայից ու Անգլիայից Հայաստան ժամանած մասնագետները։ Այրվածքաբանության ազգային կենտրոնում բուժօգնություն է ստացել 130 զինծառայող, ովքեր ենթադրաբար այրվածքները ստացել են հենց ֆոսֆորային զենքի Ընդ որում, ինչպես կենտրոնի փոխտնօրենն է ասում, հենց պատերազմի սանձազերծման առաջին օրը՝ սեպտեմբերի 27-ի գիշերը, իրենց կենտրոն է տեղափոխվել այրվածքներով զինծառայող, որը ենթադրաբար տուժել է ֆոսֆորային նյութից։ Այսինքն` Ադրբեջանը պատերազմի հենց առաջին օրերից է կիրառել այս զինատեսակը հայ զինծառայողների դեմ։ Եվ ենթադրվում է, որ ֆոսֆորը տարբեր զինատեսակների մեջ է եղել։Բժիշկների եզրակացությամբ՝ ֆոսֆորային զենքից տուժած զինծառայողների վնասվածքները, այտուցները պահպանվում են տևական ժամանակ, այրվածքներից առաջացած վերքերը տեղ-տեղ խորն են, մոխրացած եզրերով, հասնում են մինչև ոսկորներ, մերթընդմերթ՝ արյունահոսող, բուժմանը դժվար ենթարկվող: կիրառումից։Բացի դա, տուժածների արյան մեջ նկատվում է կալցիումի և հեմոգլոբինի ցածր մակարդակ, դիտվում է լյարդի և փայծաղի չափերի մեծացում։ Ըստ մասնագետ բժիշկների՝ կիրառված զինատեսակներից արտանետված նյութերը շնչուղիներով օրգանիզմ ներթափանցելու դեպքում առաջանում է ներքին օրգանների ախտահարում, ինչը կարող է հանգեցնել առողջության երկարատև քայքայման, ընդհուպ՝ մահվան:
«Առաջին ամիսը մենք իրականում չէինք հասկանում՝ ֆոսֆորո՞վ է այրվածքը, թե՞ ոչ, քանի որ փորձ չունեինք։ Աշխարհում ֆոսֆորային այրվածքի այսքան մեծ ծավալի դեպքեր չեն եղել երբեք, լոկալ դեպքեր են եղել միայն։ Հետո մենք սկսեցինք կասկածել, որ այնտեղ քիմիա կա, քանի որ վերքերը տարբերվում էին սովորական այրվածքների դեպքում առաջացող վերքերից, լաբորատոր ու գործիքային անալիզները ևս դա էին փաստում։ Այրվածք էր, բայց խորը գնացող փոսիկներ էին։ Հետո սկսեցինք ուսումնասիրել, հետաքրքրվել, հիվանդների ծանր ընթացքը, անալիզները սկսեցին կասկածներ առաջացնել։ Հիվանդների 40 տոկոսը շատ հանգիստ դուրս է գալիս այդ վիճակից, եթե սովորական բնույթի այրվածք է լինում։ Կարինե Բաբայանն ասում է, որ ֆոսֆորային զենքի հետևանքով առաջացած ծուխը ևս վնասակար է մարդու օրգանիզմի համար։ Այդ ծուխը շնչելու դեպքում օրգանիզմում թունավորում է առաջանում։ Հադրութում և Մարտունիում, ըստ մասնագետի, այդ նյութի կիրառման հետևանքով ամենայն հավանականությամբ աղտոտված են եղել օդը, ջուրն ու հողը։ Բաբայանն ասում է, այդ հարցը լուրջ ուսումնասիրության թեմա պետք է դառնա։
«Այդ նյութը կարող է ընդհուպ մինչև անպտղություն առաջացնել, իսկ տուժածները հիմնականում երիտասարդ, վերարտադրողական տարիքի տղամարդիկ են եղել։ Բացի դա, այտուց է առաջանում շնչուղիներում, սրտի պրոբլեմ կարող է առաջանալ, քանի որ մարդու օրգանիզմում իոններն սկսում են ընկնել։

Ավելին

Ալիևը կարող է հանգիստ լինել՝ Նիկոլը թույլ չի տա, որպեսզի Արցախի վտարանդի կառավարություն լինի«Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Արեգակի վրա հզոր բռնկման հետևանքով հազվագյուտ երևույթ է գրանցվել․ վերջին անգամ նման բան եղել է 1942-ինՂրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի ՀՀ կառավարության մարդասիրական օգնությունը հասել է Գազա (լուսանկարներ) Ուկրաինան առաջնագծում այժմ լճացման վիճակում է և բացառապես պաշտպանվում է. Զելենսկու գրասենյակ Հրդեհ Խոտ գյուղում․ ի՞նչ է հայտնի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Ռուս ոստիկանը բռնաբարել է իր ընկերոջ վեցամյա տղայինԳործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել Հետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ․ Արթուր Աբրահամը լուսանկարներ է հրապարակել Հնագետները Նախիջևանում հայտնաբերել են 4,000 տարի առաջ ապրած «ամազոնուհիների» մնացորդներ Կրոկուսի վրա հարձակում գործած ահաբեկիչները գտնվել են թմրանյութի ազդեցության տակ Հրազդանում տղամարդիկ հավաքվել են ընթրել, օղի խմել․ հավաքույթն ավարտվել է սպանությամբ Մեկ օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 16 ՃՏՊ. 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորվել Հայտնի է՝ ով է ճանաչվել Լա Լիգայի՝ մարտ ամսվա լավագույն մարզիչ Շղթայական ավտոմեքենաների ջարդ Երևանում. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց Տավուշում՝ ռուսական ռազմաբազայում, նկատել են տաջիկների և ղրղզների, գուշակեք՝ սա ինչ կազմ է և ինչի են սպասում. Սաֆարյան Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Արտառոց դեպք՝ Գեղարքունիքում․ հայրը կասկածվում է դստերը ծեծելու և սեռական հարաբերության փորձի համար Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանՀայաստանն աշխարհի աչքի առաջ վերածվում է Արևմուտքի՝ հայ ժողովրդի շահերին հակասող վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա Ու՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Սիրում եմ քեզ, իմ Շեյխ. Անի Երանյանի բացառիկ հրապարակումըԳագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել «Երբ սկսվեց 44֊օրյա պատերազմը` դիմեցի գործող վարչապետին, որպեսզի վերադառնամ և մեկնեմ Արցախ». Միհրան Պողոսյանը` ՀՀ֊ից հեռանալու պատճառների մասին. Pressmedia.am Ռուսաստանը չի պատրաստվում կռվել ՆԱՏՕ-ի հետ, սա ուղղակի անհեթեթություն է. Պուտին 2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Փաշինյան-Բլինկեն-Ֆոն դեր Լեյեն հանդիպումը չի կարող հանգեցնել էսկալացիայի. Պետքարտուղարությունը՝ Բաքվին Արցախցիները կարող են դիմել թոշակ ու նպաստ ստանալու համար Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Մեծ Պահք. Ավագ հինգշաբթիԽոշոր հրդեհ՝ ԱՄՆ բենզալցակայաններից մեկում․ փակել են մի քանի փողոցԳազայում սով է սպասվում. ԱՀԿ տնօրեն «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ» Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ» Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան «Ֆինանսական հոսք». կենդանակերպի այն նշանների բախտը կբերի մարտի 29-ից Ինչո՞ւ են հիմնավորում միշտ այն, ինչը վնասում է Հայաստանի անվտանգության շահերին. «Փաստ» «Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ». «Փաստ» Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան