Русский
«Совершая одно преступление за другим, администрация преследует одну цель – сохранение личной власти». «Паст» Какие «псолания» передают? «Паст» Приказ не сопротивляться поступил из Армении в Арцах: Карапетян «Подарок» власти Аршаку Карапетяну Отношения Армении с Россией должны быть на самом важном месте, а у Запада нет того продукта безопасности, который он может предоставить Армении: Аршак Карапетян Процветание нашей страны зависит от каждого из нас: Аршак Карапетян О чем говорит нахождение банков в числе лидеров в списке налогоплательщиков? «Паст» Кто на самом деле является владельцем «Спайки»? «Паст» Важно, что отношения между Ираном и Арменией дружественные и конструктивные: Канани Акция протеста у офиса ООН: требуют возвращения пленных ВИДЕО: Ситуация в Армении и вокруг Армении остается стабильно тяжелой: Карапетян У берегов Сицилии затонул парусник с туристами: один человек погиб, пропали без вести 6 человек 

«Արցախի հայությունը պետք է վերադառնա Արցախ տիրոջ իրավունքով և կարգավիճակով, ուրիշ տարբերակ անհնար է պատկերացնել». «Փաստ»

Пресса

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Այս պահի դրությամբ գոյություն ունի փաստաթղթային ձևակերպում ստացած 14 լուծում Ադրբեջան-Արցախ կոնֆլիկտի կարգավորման առնչությամբ՝ սկսած 1918 թվականից, երբ ծագել է այդ կոնֆլիկտը և առաջին անգամ Հարավկովկասյան տարածաշրջանում հայտնվել է Ադրբեջան անունով պետությունը՝ օսմանյան Թուրքիայի ծրագրմամբ և նրա առաջնորդությամբ: Ադրբեջան անունով այդ արհեստական կեղծ կազմավորումը սկսել է ապօրինի հավակնություններ ներկայացնել Արցախի նկատմամբ: Սկսած այդ թվականից մինչև մեր օրերը ծնունդ է առել 14 փաստաթղթային ձևակերպում ունեցող փորձ՝ կարգավորելու կոնֆլիկտը: Ամենայն պատասխանատվությամբ պնդում եմ, որ բոլոր 14 փորձերը, ընդ որում՝ դրանց մեծ մասը կրել է նաև Ադրբեջանի գրավոր համաձայնությունը, խախտել է Ադրբեջանը»,-«Փաստի» հետ զրույցում Ադրբեջան-Արցախ կոնֆլիկտի պատմությունն է հիշեցնում քաղաքագետ Ստեփան Հասան-Ջալալյանը, երբ անդրադառնում ենք նույն հարցում մերօրյա զարգացումներին:

Նշում է՝ Ադրբեջանը, մի շարք նախապայմաններ առաջ քաշելով «Խաղաղության պայմանագրի» ստորագրման համար, դրանցից երկուսի վրա առանձնապես շեշտադրում է: «Առաջին՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափի լուծարում, քանի որ, ըստ օկուպանտ և ցեղասպան Ադրբեջանի սուլթան Իլհամի և նաև Նիկոլ Փաշինյանի, կոնֆլիկտը կարգավորված է, և երկրորդ՝ Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխություն: Մինսկի խմբի ֆորմատը միջազգայնորեն ճանաչված միակ ֆորմատն է, որն իրավասու է զբաղվել Ադրբեջան-Արցախ կոնֆլիկտի կարգավորմամբ, և, ինչպես պնդում են միջազգային կառույցները, կոնֆլիկտը կարգավորված չէ: Այս մասին վկայում են Եվրոպական պառլամենտի՝ 2022 թ. փետրվարի 17-ի և 2022 թ. հունիսի 8-ի, Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի՝ 2023 թ. հոկտեմբերի 12-ի, միջազգային հանրության անդամ առանձին պետությունների, մասնավորապես՝ 2024 թ. դեկտեմբերի 17-ին Շվեյցարիայի Համադաշնության խորհրդարանի ստորին պալատի և 2025 թ. մարտի 18-ին Վերին պալատի ընդունած բանաձևերը: Միջազգային հանրության հավաքական կարծիքն այն է, որ Ադրբեջան-Արցախ կոնֆլիկտը կարգավորված չէ: Մինսկի խմբի ձևաչափը չի ձևավորվել ո՛չ Հայաստանի կամքով միայն, ո՛չ Ադրբեջանի կամքով միայն, ո՛չ էլ երկուսի համատեղ կամքով միայն: Հետևաբար, միջազգային հանրությունն է իրավասու լուծարելու այդ կառույցը: Եթե այն այսօր հայտարարում է, որ կոնֆլիկտը կարգավորված չէ, ընդ որում՝ այդ հայտարարությունները գրավոր տեսքով են և միարժեք, կարծում եմ՝ այդ ֆորմատը չի լուծարվի, եթե, իհարկե, միջազգային հանրությունը հավատարիմ է իր հանձնառություններին: Ինչ վերաբերում է Սահմանադրության փոփոխությանը, ապա դա Հայաստանի ներքին գործն է: Սահմանադրության մեջ Ադրբեջանին, կասեի՝ հիմնականում Թուրքիային, որովհետև Հարավկովկասյան տարածաշրջանում իրականացվող քաղաքականությունն իրականացվում է Թուրքիայի կողմից Ադրբեջանի դեմքով, անհանգստացնում է Անկախության հռչակագրին հղումը: Այնտեղ խոսվում է, որ Հայաստանը հանձնառու է Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչմանը: Այստեղ նաև վկայություն կա Լեռնային Արցախի և Խորհրդային Հայաստանի վերամիավորման մասին Լեռնային Արցախի Ազգային խորհրդի և Խորհրդային Հայաստանի Գերագույն խորհրդի 1989 թ. դեկտեմբերի 1-ի վերամիավորման մասին որոշմանը: Այս երկու դրույթներն են անհանգստացնում Թուրքիային և նրա կովկասյան կցորդ Ադրբեջանին: Նշեմ՝ Սահմանադրության նախաբանը փոփոխման ենթակա չէ: Սրա վերաբերյալ դեռևս 2021 թ. ապրիլի 29-ին աներկբա որոշում է ընդունել Սահմանադրական դատարանը՝ արձանագրելով, որ Սահմանադրության նախաբանը դրա անփոփոխել ի դրույթն է»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Ադրբեջան-Արցախ կոնֆլիկտն ունի մոտ 107 տարվա պատմություն: «Ինչո՞ւ այն չի կարգավորվում: Ադրբեջանի բոլոր վարչակազմերը տրամադրված չեն եղել այս կոնֆլիկտը խաղաղ ճանապարհով կարգավորելուն: Ադրբեջանի բոլոր ժամանակների վարչակազմերը հիմնականում վարել են ընդգծված հակահայկական, հայատյաց և ծավալապաշտական քաղաքականություն: Պատճառներից մեկը, թերևս, դա է, որ այս կոնֆլիկտը չի կարգավորվել:

Որքան էլ հայկական կողմը պատրաստ է եղել և պատրաստ է կոնֆլիկտը խաղաղ ճանապարհով կարգավորելուն, Ադրբեջանը պատրաստ չի եղել: Այո՛, նա առերևույթ հայտարարել է այդ մասին: Օրինակ՝ Ադրբեջանի ներկայիս ղեկավարն ամենատարբեր հանդիպումների ժամանակ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի եռանախագահության ֆորմատի շրջանակներում ընթացող բանակցությունների ժամանակ հայտարարել է, որ պատրաստ է կարգավորել կոնֆլիկտը միջազգային իրավունքի սկզբունքների համաձայն, խաղաղ ճանապարհով: Բայց 44-օրյա ագրեսիվ, զավթողական պատերազմից հետո բազմիցս բաց տեքստով հայտարարել է, որ երբ դարձել է նախագահ, իր երազանքն է եղել հասնել «ազատագրմանը», կոնֆլիկտը լուծել ուժային եղանակով: Իրենց մտադրություններում կոնֆլիկտը խաղաղ ճանապարհով կարգավորելու առնչությամբ ազնիվ չեն եղել, թեև հայտարարել են: Ադրբեջանը միշտ վարել է հակահայկական, ծավալապաշտական քաղաքականություն»:

Քաղաքագետը պարզաբանում է, թե ինչպես է պատկերացնում արցախցու վերադարձն իր բնօրրան: «Իմ դիքորոշումն է՝ Արցախի հայությունը պետք է վերադառնա Արցախ տիրոջ իրավունքով և կարգավիճակով: Ուրիշ տարբերակ անհնար է պատկերացնել: Ադրբեջանն ասում է՝ կարող են վերադառնալ, բայց պետք է ապրեն Ադրբեջանի Սահմանադրության համաձայն: Այսինքն, Արցախի հայությունը պետք է ընդունի Ադրբեջանի քաղաքացիություն: Իլհամ Ալիևը շատ հստակ հայտարարել է՝ ինքնավարության մասին խոսք լինել չի կարող: Լավ գիտենք, թե ինչ է նշանակում ադրբեջանցիների հետ համատեղ գոյակցությունը: Սա նշանակում է կրկին ցեղասպանության ենթարկել Արցախի հայությանը: Ցեղասպանությունը միայն մարդուն ֆիզիկապես ոչնչացնելը չէ։ «Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխարգելելու մասին» ՄԱԿ-ի կոնվենցիայում նշվում է՝ ցեղասպանություն է համարվում նաև այն, երբ դիտավորյալ ստեղծվում են պայմաններ տվյալ երկրի հանրության համար՝ նրան մասնակի կամ ամբողջությամբ ոչնչացնելու նպատակ հետապնդելով: Խորհրդային տարիներին արցախահայության համար այնպիսի կենսապայմաններ են ստեղծվել, որ դա հանգեցրել է ԼՂԻՄ-ից սարսափելի ծավալների արտագաղթի: Վիճակագրական տվյալների համաձայն, հայերի թվաքանակը պակասել է ԼՂԻՄ-ում: Դրա մասին 2002 թվականին մեծ ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է Հեյդար Ալիևը. «Երբ Խորհրդային Ադրբեջանի ղեկավարն էի, ձեռնարկել եմ ամեն միջոց՝ մեծացնելու ադրբեջանցիների թվաքանակը ԼՂԻՄում՝ փոխարենը պակասեցնելով հայերի թվաքանակը»:

Անդրադառնամ վերադարձի հարցին: Արցախում պետք է շարունակի գործել Արցախի Սահմանադրությունը, Արցախում պետք է շարունակի գործունեությունը ծավալել իր քաղաքացիների կողմից ձևավորված վարչակազմը, կտրականապես պիտի բացառել Արցախի ուղղակի կամ անուղղակի, նույնիսկ թվացյալ ենթակայությունն Ադրբեջանին: Սրան հասնելու համար երկու ճանապարհ կա՝ Արցախի Հանրապետության անկախության ճանաչում, որը պիտի տեղի ունենա միջազգայնորեն, իմ պատկերացմամբ՝ դրա առաջին քայլը կարող է լինել Հայաստանի կողմից Արցախի անկախության ճանաչումը, որը կարող է բերել միջազգային հանրության կողմից Արցախի անկախության ճանաչմանը: 1992 թվականին Ուրուգվայը, Արգենտինան և Բրազիլիան պատրաստ են եղել ճանաչել Արցախի անկախությունը՝ առաջ քաշելով պայման, թե՝ թող Հայաստանն առաջինը ճանաչի: Այդ ժամանակ Հայաստանի արտգործնախարարը մեկնել է Հարավային Ամերիկա, բանակցել այդ երկրների հետ, դրական պատասխան ստացել և վերադարձել: Նախագահ Լևոն ՏերՊետրոսյանն ասել է՝ թող մեկ երկիր ճանաչի, ես էլ կճանաչեմ Ղարաբաղի անկախությունը, և այդպես Արցախի անկախությունը, միջազգային ճանաչման հնարավորությունը բաց է թողնվել: Մյուսն ուժային ճանապարհն է: Եթե միջազգայնորեն չճանաչվեց Արցախի անկախությունը, ապա Արցախի վտարանդի վարչակազմը կարող է դիտարկել ուժային եղանակը: Այն իրագործելու համար հիմք է հանդիսանում միջազգային իրավունքը: 1933 թ. դեկտեմբերի 26-ին Ուրուգվայի մայրաքաղաք Մոնտեվիդեոյում ամերիկյան 20 պետություն, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ն, ընդունել են «Պետությունների իրավունքների և պարտականությունների մասին» կոնվենցիան: Դրա 3-րդ հոդվածում արձանագրված է, որ պետության քաղաքական գոյությունը կախված չէ այլ պետությունների ճանաչումից: Նույնիսկ ճանաչումից առաջ պետությունն իրավունք ունի պաշտպանելու իր ամբողջականությունը և անկախությունը: Դե-ֆակտո պետությունը կարող է ցանկացած, այդ թվում՝ ուժի գործադրման միջոցով պաշտպանել իր տարածքային ամբողջականությունը և անկախությունը: Այստեղ կարող է հարց առաջանալ՝ Արցախի վարչակազմն այսօր վտարանդի վիճակում է, և նրա տրամադրության տակ չկան ուժային միջոցներ, ի՞նչ պետք է անի: Առաջին՝ Հայաստանը ճանաչում է Արցախի անկախությունը, այնուհետև Հայաստանի և Արցախի միջև ստորագրվում է բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին պայմանագիր, և, ղեկավարվելով Մոնտեվիդեոյի կոնվենցիայի և Հայաստանի հետ կնքված պայմանագրի դրույթներով, Արցախի վտարանդի վարչակազմը գրավոր դիմում է Հայաստանի վարչակազմին՝ խնդրելով Արցախին տրամադրել ռազմական օգնություն: Այդ տրամադրված օգնությունը նա անվանում է Արցախի պաշտպանության բանակ, որի միջոցով դեօկուպացիայի է ենթարկում Արցախի տարածքը: Այդ հատուկ ռազմական գործողությանը կարող են մասնակցել կամավորական ջոկատներ ինչպես Հայաստանից, այնպես էլ արտերկրից: Բայց հաշվի առնելով 1918 թ. մայիսին օսմանյան Թուրքիայի վարչակազմի կողմից Հարավկովկասյան տարածաշրջանում Ադրբեջան անունով արհեստական, կեղծ, խամաճիկային կազմավորման ստեղծման փաստը, ինչպես նաև Արցախի և Հայաստանի հետ այդ արհեստական կազմավորման փոխհարաբերությունների ողջ պատմությունը, որը կազմում է 107 տարի, վստահաբար պնդում եմ՝ Ադրբեջանը խաղաղ ճանապարհով չի ազատելու Արցախի սահմանադրորեն ամրագրված տարածքի նույնիսկ մեկ միլիմետրը: Արցախի մեր հայրենակիցների՝ տիրոջ իրավունքով և կարգավիճակով Արցախ վերադարձն իրականություն դարձնելու և այնտեղ նրանց խաղաղ, անվտանգ և ստեղծարար կենսագործունեությունն ապահովելու նպատակով հրամայական անհրաժեշտություն է ուժային եղանակով օկուպանտ և ցեղասպան Ադրբեջանին դուրս քշել Արցախի տարածքից: Արցախն ազատագրելու իմ նշած եղանակներից ցանկացածի իրագործման հնարավորությունը կարող է ստեղծվել Հայաստանում բարձրագույն մասնագիտական կրթություն ունեցող, Հայաստանի ազգային պետական շահերը սպասարկելու հետագիծ, ցանկություն և կարողություն ունեցող վարչակազմի առկայության պարագայում»,-եզրափակում է Հասան-Ջալալյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Мэрия Еревана ищет пути смягчения транспортного коллапса после неудачных измененийКРОУ: Строительство нового энергоблока АЭС повысит стоимость электроэнергииПри содействии Ucom в Армении опробован новый образовательный планшет EdPadТрамп допустил смену власти в ИранеО чем говорят репрессивные беспорядочные движения? «Паст»Самвел Карапетян меняет внутриполитический статус-кво Армении: «Паст»Стипендиаты фонда «Музыка во имя будущего» и бенефициары образовательной программы «Родом из Арцаха» приняли участие в концерте, посвященном памяти Эдварда Аветисяна Отвергающий Пашиняна принял участие в мероприятии «Образование -это модно», а затем избил детей члена партии ГД: «Паст»Ожидаются новые «правовые» давления и преследования по политическим мотивам: «Паст»К кому относится требование контрольного документа для пассажирских перевозок в Грузию и обратно с 1 июля? «Паст»Политическая капитуляция Пашиняна неизбежна перед новыми силами и народом. Арман ВарданянСМИ: В США допустили возможность ядерного удара по ИрануРуководитель армянской общины Тюмени Абрам Овеян выступил с посланием, посвященным 84-й годовщине Великой Отечественной войныПредставитель Верховного органа АРФ Дашнакцутюн: Цель – добиться смены властиАдвокаты Самвела Карапетяна: Обвинение не имеет никакого отношения к Уголовному кодексу и уголовному правуМанташян: В Ереване и областях задержаны 40 членов движения «Священная борьба»Депутат: Удары по ядерным объектам Ирана представляют угрозу для всего региона, включая АрмениюАрмянский депутат: Баку и Анкара четко дали понять, что в их представлении в современном мире доминирует силаДепутат от «Гражданского договора» попытался оправдать преследование бизнесмена: Самвел Карапетян озвучил угрозыМО РА: Азербайджанцы открыли огонь в направлении населенного пункта Неркин Ханд – поврежден жилой домОверчук: Москва опасается, что евроинтеграция Армении приведет к закрытию ее неба для РФNYT: разведка США считает, что удар по Фордо подтолкнет Иран к ядерному оружиюNYP: Трамп боится превращения Ирана во «вторую Ливию»ЦАХАЛ: более 60 истребителей атаковали десятки военных целей в ТегеранеIDBank и Henley & Partners успешно провели мероприятие «Invest Beyond Borders: Global Mobility & Private Banking» в ЕреванеВТБ (Армения) стал официальным партнером фонда «Музыка во имя будущего»«Власти перешли к ставшему для них привычным инструментарию -процессу политических преследований на основе сфабрикованных дел»: «Паст»Примечательное событие в банковской системе: какие крупные инвестиции были сделаны иностранной компанией? «Паст»Какие правовые, экономические и энергетические риски содержит «план» Пашиняна по национализации ЭСА? «Паст»Moody's повысило долгосрочные рейтинги депозитов Юнибанка до B1, прогноз стабильныйБольшинство арцахских музыкантов камерного оркестра «Арцах» уволены: «Паст»Тонущий «корабль» и потеря опор: «Паст»Трамп назвал Иран «беззащитным» и потребовал «безоговорочной капитуляции»Сторонники бизнесмена Самвела Карапетяна уже несколько часов находятся во дворе судаИз Грузии депортировали 25 иностранцев, в том числе граждан АрменииВице-премьер: Армения обсуждает разные сценарии в связи с ситуацией в ИранеПашинян угрожает: После национализации ЭСА сотрудники компании, которые вынуждают людей ходить на акции, будут уволеныГлава Российской и Ново-Нахичеванской епархии ААЦ пришел поддержать задержанного Самвела КарапетянаРодственники без вести пропавших проводят акцию протеста в Ереване: они недовольны увольнением директора СНБСтепанян: Уголовное преследование Карапетяна- одна из самых печальных страниц нашей новейшей историиХодатайство об аресте Самвела Карапетян рассмотрит судья Артак Карапетян«Грапарак»: Пашинян просто опасен в кресле премьер-министра Пашинян: Созрел момент национализации ЗАО «Электрические сети Армении»ABC: в США заявили о решающих 24-48 часах в конфликте с ИраномВладелец компании «Ташир групп»: Никогда не откажусь от своих принципов и ценностейНефть Brent слабо дешевеет и торгуется у $76,3 за баррельНаглый выпад генсека ПА ОБСЕ: «Зангезурский коридор должен быть открыт, альтернативы этому нет»FT: Трамп был раздражен визитом Макрона в ГренландиюВерховный лидер Ирана двумя словами анонсировал новую фазу конфликта с ИзраилемОбязанности директора Службы национальной безопасности временно будет исполнять Андраник Симонян
Կո՞ղմ եք ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրմանը