Русский
Предварительное расследование по делу архиепископа Микаэла Аджапаяна завершилось В Гюмри состоится паломничество от церкви «Сурб Акоп» к церкви «Сурб Аменапркич» Экс-министр: После перехода ЭСА к Самвелу Карапетяну компания работала лишь с прибылью Путин удвоил сроки действия электронной визы для иностранцев и пребывания по ней в РФ В министерствах Армении объявлен режим номер один с целью атаковать Первопрестольный Эчмиадзин Зеленский отправляет на переговоры в Турцию делегацию из 14 человек В работе платежной системы Армении «ArCa» наблюдается сбой Иран, Россия и Китай обсудили иранскую ядерную программу Прокуратура требует конфисковать у судьи Самвела Марданяна недвижимость, машину и деньги В Сенат и Палату представителей США внесены резолюции, осуждающие этнические чистки Азербайджана в Нагорном Карабахе Убийца Мгер Енокян выпущен на свободу Самвел Карапетян выиграл дело против правительства Армении в международном суде по иску о национализации ЭСА 

«Հայաստանի տնտեսության զարգացման լոկոմոտիվը կարող է դառնալ ընդերքը և նրա հարստությունը»․ տեխնիկական գիտությունների դոկտորը՝ ՀՀ-ի տնտեսական ներուժի մասին

Экономика

«Հետխորհրդային շրջանում Հայաստանի տնտեսությունը կառուցվածքային խոշոր փոփոխություններ է կրել՝ արդյունաբերության վրա հիմնված տնտեսությունից հետզհետե վերածվելով գյուղատնտեսության և առևտրի վրա հիմնված տնտեսության։ Սակայն այժմ իրավիճակը փոփոխվել է շնորհիվ Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի, որը շահագործում է Քաջարանի հանքավայրը»,-այս մասին Iravaban.net-ի հետ զրույցում ասել է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի լեռնամետալուրգիայի և քիմիական տեխնոլոգիաների ինստիտուտի տնօրեն, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Արմեն Հովհաննիսյանը։

Անդրկովկասյան 3 երկրներից (Հայաստան, Վրաստան, Ադրբեջան) պինդ օգտակար հանածոներով ամենահարուստը ՀՀ-ն է։ Դեռ վաղնջական ժամանակներից շահագործվել են պղնձի, կապարի, արծաթի և ոսկու մի շարք հանքեր, իսկ Ք.ա. II հազարամյակի վերջերից՝ նաև երկաթահանքերը։

Ադրբեջանի հիմնական բնական պաշարներն են բնական գազը, նավթը, գունավոր մետաղները, բոքսիտը և երկաթի հանքաքարը։ Հանքաքարը և ոչ մետաղական օգտակար հանածոները կենտրոնացած են Փոքր և Մեծ Կովկասի լեռներում, հանածո վառելիքները՝ հարթավայրային տարածքներում և Հարավային Կասպից ավազանում։

«Ներկայում ՀՀ պետական կադաստրում հաշվառված են օգտակար հանածոների 900 հանքավայրեր, այդ թվում՝ 43 մետաղական, արդյունաբերական նշանակություն ունեցող ոսկու, արծաթի, պղնձի, մոլիբդենի, ցինկի, կապարի և երկաթի։ 789-ը ոչ մետաղական հանքավայրեր են, 44-ը՝ ստորգետնյա քաղցրահամ, 24-ը՝ հանքային ջրեր։ Դա մեր ընդերքի ունեցվածքն է»,-նշում է Հովհաննիսյանը։

Հանրապետության տարածքում հայտնաբերված պղնձի պաշարների 80-90 %-ը կենտրոնացված են Կապանի, Քաջարանի, Ագարակի հանքավայրերում։ Ներկայումս շահագործվում են 7-8 հանքավայրեր։ 

«Մեջբերեմ ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանի աշխատությունից հատված, որում նշվում՝ ՀՀ ազգային հարստությունը գնահատվում է մոտ 91,8 միլիար ԱՄՆ դոլար, որտեղ 15 միլիարդը (16,3 տոկոս) հանքահումքային ռեսուրսներին է բաժին ընկնում, 51 միլիարդը՝ մարդկային։ 16,3 տոկոսը բավականին ազդեցի թիվ է»,-ասում է Արմեն Հովհաննիսյանը։ 

Մեր զրուցակիցը նաև 2 կարևոր թվեր է հնչեցնում։ Ըստ համաշխարհային բանկի տվյալների՝ Հայաստանի հանքարդյուանբերությունը բնութագրվում է ՀՆԱ-ի 1,8, իսկ զբաղվածության 5,3 տնտեսական բազմապատկիչներով։ Հանքարդյունաբերությունը ՀՀ-ի ՀՆԱ-ում կազմում է մոտավորապես 6 տոկոսը, իսկ զբաղվածության թիվը՝ 10-12 հազար մարդ։ 

«Եթե մենք այս գործակիցներն օգտագործենք, ապա կստացվի, որ ՀՆԱ-ում, որպես մուլտիպլիկատիվ էֆեկտ, այն կկազմի 11 տոկոս, իսկ զբաղվածությունը կարող է հասնել մինչև 50-60 հազար մարդու։ Սա ցույց է տալիս հանքարդյունաբերության կարևորությունը մեր տնտեսության համար։ Իհարկե, սրա մեջ իր ուրույն և կարևոր դերն ունի ԶՊՄԿ-ն, որը մոլիբդենի պաշարներով աշխարհի 10 խոշոր լեռնային ձեռնարկություններից մեկն է։ Այն գերխոշոր ձեռնարկություն է, որը երկրի տնտեսության վրա անմիջական ազդեցություն ունի»,-նշում է Հովհաննիսյանը։

Նավթը մնում է Ադրբեջանի տնտեսության հիմնական ճյուղը, որին հաջորդում է բամբակը, բնական գազը և գյուղատնտեսական արտադրաքները։ Ադրբեջանի նավթարդյունաբերության մեջ ներդրվել է ավելի քան $60 միլիարդ միջազգային նավթային ընկերությունների կողմից, որոնցից խոշորագույնը բրիտանական British Petroleum ընկերությունն է։ 

Չնայած նավթագազային հարուստ պաշարներին՝ Ադրբեջանի տնտեսությունն այսօր չի գնահատվում որպես զարգացած։ Այն դիվերսիֆիկացված չէ և ուղղակիորեն կախված է նավթի համաշխարհային շուկայի միտումներից։ Նավթի գնային տատանումներն անմիջապես ազդում են թե՛ երկրի արդյունաբերության, թե՛ պետական բյուջեի և շղթայաբար ամբողջ տնտեսության վրա։ Երկրի իշխանությունները մշտապես «խաղադրույք» են անում նավթի և այլ բնական պաշարների վրա, որոնց հաշվին էլ  մեծամասամբ պահում են տնտեսությունը։ 

Տարբեր հրապարակումների համաձայն, այդ թվում՝ Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության (ՕՊԵԿ) և ԱՄՆ-ի Էներգետիկայի նախարարության էներգետիկական տեղեկատվության վարչության (EIA), նավթի ապացուցված պաշարները Ադրբեջանում ներկայում կազմում են  7  մլրդ բարել։ Այս ցուցանիշով Ադրբեջանն աշխարհում, ըստ EIA֊ի տվյալների, 21-րդ տեղում է։ Ըստ Համաշխարհային բանկի տվյալների՝ 2019 թվականին Ադրբեջանում օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները (զուտ հոսքերը) կազմել են 1.5 մլրդ դոլար։ Վերջին տարիներին ներդրումներն Ադրբեջանում նկատելի նվազել են, հատկապես 2016 թվականից հետո։ Համեմատության համար նշենք, որ 2016-ին օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները Ադրբեջանում կազմել են 4.5 մլրդ դոլար։ 

Ադրբեջանցի ընդդիմադիր տնտեսագետները փաստում են, որ իրենց երկրի Վիճակագրական կոմիտեն կեղծում է մակրոտնտեսական տվյալները և ցույց չի տալիս ներկայումս առաջացած ճգնաժամային խնդիրները։ Նույնիսկ կեղծելու պարագայում վիճակագրությունը չի կարողանում թաքցնել անկումը։

Երկրի իշխանությունները մի կողմից վիճակագրական հնարքներով թաքցնում են տնտեսության իրական պատկերը, մյուս կողմից հասարակությանը հավաստիացնում են, որ ունեցած բնական պաշարները, մասնավորապես՝ նավթը, իրենց առնվազն մի քանի տասնամյակ կբավականացնի։ 

Մյուս կողմից, Արմեն Հովհաննիսյանը կարծում է, որ Հայաստանը կարող է օգտագործել իր ընդերքը և այն դարձնել տնտեսության լոկոմոտիվը․ «Ես արդյունաբերական Հայաստանի կողմնակիցն եմ»։

«Վերջին շրջանում ՀՀ հանքարդյուանբերության ոլորտի վրա Ադրբեջանի հարձակումներն ապացուցում են իմ ասածը, որ հանքարդյունաբերությունն այն ոլորտն է, որը կարող է դառնալ տնտեսական զարգացման ռեալ ուղղություն, որին վերջիններս ուզում են հարվածել։ Ես խրոհրդային տարիներ եղել եմ Բաքվում, Կասպից ծովն այնքան է աղտոտվել, որ իրենց ափամերձ շրջաններից նավթի հոտ է գալիս։ Հիմա էլ է նույն վիճակը։ Լավ կլինի, որ իրենք դրանով զբաղվեն։ Շրջական միջավայրը սահմաններ չի ճանաչում, և իրենց գործողությունները կարող են մեզ վրա էլ ազդեցություն ունենալ։ Աշխարհում շրջակա միջավայրն ամենաշատն աղտոտողը նավթն է համարվում, քանի որ հեղուկ է, իսկ ՀՀ-ն միայն պինդ օգտակար հանածոներ ունի։ Ի դեպ, 3 անդրկովկասյան երկրներից (Հայաստան, Վրաստան, Ադրբեջան) պինդ հանածոներով ամենահարուստը ՀՀ-ն է»,-նշում է Արմեն Հովհաննիսյանը։ 

«Հայաստանի տնտեսության զարգացման լոկոմոտիվ կարող է դառնալ ընդերքը․ ռեսուրսը մերն է, ունենք մարդկային և բնական ռեսուրսներ։ Ունենք նաև ժամանակակից տեխնոլոգիաներ, եթե ԶՊՄԿ կամ Թեղուտի կոմբիանտ այցելեք (երևի տարածաշրջանում այդպիսի կոմբինատներ չկան)։ Թվային տեխնոլոգիաներով, սարքավորումներով փայլուն ձեռնարկություններ են։ 

Բոլոր դրական կողմերով հանդերձ` ՏՏ ոլորտում շահույթների գեներացումը քիչ է և այն կարող են տեղափոխվել․ այսօր՝ ՀՀ-ում, մյուս օրը՝ մեկ այլ տեղ, բայց հանքը չեն կարող այստեղից տեղափոխել։

Ես այս ապագան ՀՀ-ի համար տեսնում եմ, որովհետև ժամանակին եղել է»,-նշում է Արմեն Հովհաննիսյանը։

Предварительное расследование по делу архиепископа Микаэла Аджапаяна завершилосьВ Гюмри состоится паломничество от церкви «Сурб Акоп» к церкви «Сурб Аменапркич»Экс-министр: После перехода ЭСА к Самвелу Карапетяну компания работала лишь с прибыльюСтипендиаты фонда «Музыка во имя будущего» выступят на концерте молодежного оркестра «Ереван»Путин удвоил сроки действия электронной визы для иностранцев и пребывания по ней в РФВ министерствах Армении объявлен режим номер один с целью атаковать Первопрестольный ЭчмиадзинЗеленский отправляет на переговоры в Турцию делегацию из 14 человекВ работе платежной системы Армении «ArCa» наблюдается сбойИран, Россия и Китай обсудили иранскую ядерную программуПрокуратура требует конфисковать у судьи Самвела Марданяна недвижимость, машину и деньгиВ Сенат и Палату представителей США внесены резолюции, осуждающие этнические чистки Азербайджана в Нагорном КарабахеУбийца Мгер Енокян выпущен на свободуСамвел Карапетян выиграл дело против правительства Армении в международном суде по иску о национализации ЭСАГенпрокурор Азербайджана заявил, что Баку передал Москве доказательства пыток и убийства двух азербайджанцевСтоимость золота поднялась выше $3 450 за тройскую унцию впервые с 16 июняПашинян играет в геополитическую «русскую рулетку». «Паст»Хотят «напугать» людей: «Паст»ArmDrone-сообщество при поддержке компании Ucom запускает бесплатную одномесячную образовательную программуКакие секретные договоренности были заключены относительно коридора? «Паст»Антицерковная политика: куда ведет «революция»Пашиняна? «Паст»ООН: Израиль изолировал 2,1 млн палестинцев на 12% территории ГазыПресс-секретарь ЭСА: Информации об увольнении Давида Казиняна нетEXCLUSIVE. Как армянский хачкар оказался в Бразилии? Эксклюзивное интервью Alpha NewsЭкс-омбудсмен Армении разоблачил истинные мотивы и незаконный характер политики властей по преследованию церквиEtihad Airways запустит прямой рейс из ОАЭ в АрмениюАронян за победу в турнире Freestyle Chess Grand Slam в Лас-Вегасе получил $200 000И.о. управляющего ЭСА «пока» не намерен прибегать к массовым увольнениямАмериабанк удостоился награды Euromoney за превосходство как лучший банк в Армении в 2025 г. Праздничное обращение Р.Н. Худолия ко Дню горняка и металлурга Когда грамотная, умная, организованная речь - уже «нелепость»: «Паст»Почему вопрос «Veolia Water» не входит в круг интересов Пашиняна? «Паст»ЕС финансирует антироссийскую внешнюю политику Пашиняна: «Паст»The Times: Китай может организовать встречу Трампа и Путина Казинян: Власть не гарантирует, что тариф на электроэнергию как минимум на 2 года не вырастетКонституция, коридор, «национализация» «Элсетей Армении» началась I «Итоги дня» I 17.07.2025Forbes: Реализация проекта коридора через Армению может задержаться на 12–18 месяцевФонд «Ташир» подал в суд на мэрию ЕреванаРоманос Петросян назначен временным управляющим «Электросетями Армении»Авиакомпании «Аэрофлот» и «Россия» получили разрешения на регулярные рейсы в ГюмриПрием онлайн-платежей через Apple Pay уже доступен для vPOS клиентов АмериабанкаВ Ереване проходит церемония открытия памятника Шарлю АзнавуруЛевон Аронян обыграл Хикару Накамуру и вышел в полуфиналСохбани: Иран приветствует процесс нормализации отношений Армении с другими странамиОн хочет стереть всё, что хоть как-то связано с Арцахом: «Паст»Будет ли на сегодняшнем судебном заседании рассматриваться вопрос об изменении меры пресечения в отношении матери восьмимесячного ребёнка? «Паст»Когда правосудие и правоохранительная система превращаются в политический инструмент: «Паст»Новый стратегический проект в Гегаркунике: о каких мощностях идет речь? «Паст»Почему противник продолжает сохранять напряженность на границе? «Паст»«Третья сила» в Армении: есть ли альтернатива? «Паст»Израиль пригрозил новыми ударами по Сирии ради защиты друзов
Կո՞ղմ եք ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրմանը