Русский
«Совершая одно преступление за другим, администрация преследует одну цель – сохранение личной власти». «Паст» Какие «псолания» передают? «Паст» Приказ не сопротивляться поступил из Армении в Арцах: Карапетян «Подарок» власти Аршаку Карапетяну Отношения Армении с Россией должны быть на самом важном месте, а у Запада нет того продукта безопасности, который он может предоставить Армении: Аршак Карапетян Процветание нашей страны зависит от каждого из нас: Аршак Карапетян О чем говорит нахождение банков в числе лидеров в списке налогоплательщиков? «Паст» Кто на самом деле является владельцем «Спайки»? «Паст» Важно, что отношения между Ираном и Арменией дружественные и конструктивные: Канани Акция протеста у офиса ООН: требуют возвращения пленных ВИДЕО: Ситуация в Армении и вокруг Армении остается стабильно тяжелой: Карапетян У берегов Сицилии затонул парусник с туристами: один человек погиб, пропали без вести 6 человек 

Հորդանանի Շոուբակ ամրոցի հայերեն արձանագրությունները կարող են թվագրվել 17-18-րդ դարերով. Համլետ Պետրոսյան

Культура

Սեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին

Հորդանանի Շոուբակ ամրոցում հայտնաբերված հայերեն արձանագրությունները, ըստ նախնական տվյալների, կարող են թվագրվել 17-18-րդ դարերով։ Այս մասին Երևանի պետական համալսարանի մշակութաբանության ամբիոնի ընդլայնված սեմինարի ժամանակ հայտարարեց ամբիոնի վարիչ, հնագետ Համլետ Պետրոսյանը, որը վերջերս է վերադարձել Հորդանանից։

Նա պատմեց, որ արձանագրությունները, որոնց մասին ինքն առաջին անգամ հայտնել էր Facebook-ի իր էջում նոյեմբերի 28-ին, այս տարվա օգոստոսին հայտնաբերել են Ֆլորենցիայի համալսարանի գիտնականները։ Համլետ Պետրոսյանը երկար ժամանակ համագործակցում է Ֆլորենցիայի համալսարանի հնագետների հետ, որոնք Հայաստանում մի քանի արշավների են մասնակցում։ Հասկանալով, որ արձանագրությունները հայերեն են, արշավախմբի ղեկավար Միկելե Նուչոտին կապ է հաստատել Համլետ Պետրոսյանի հետ և հայ հնագետների համար ուղևորություն կազմակերպել Հորդանան, որպեսզի նրանք տեղում գնահատեն և ուսումնասիրեն գտածոն։

Ինչպես պատմեց Համլետ Պետրոսյանը, Շոուբակ ամրոցը Հորդանանի ամենահզոր բերդն է, որը կառուցել են խաչակիրները 12-րդ դարում։ Մի քանի տասնամյակ անց ամրոցը գրավել է սուլթան Սալահ ադ-Դինը։ Հայ հնագետը հիշեցրեց, ի դեպ, որ Սալահ ադ-Դինը ծնվել եւ կրթություն է ստացել Դվինում։

Рисунок1.jpg (95 KB)

Իտալացի հնագետներն ուսումնասիրում են Հորդանանի պատմությունը՝ կապված հատկապես խաչակիրների շրջանի հետ: Չնայած այստեղ գտնվելու կարճ ժամանակահատվածին՝ խաչակիրները ստեղծել են նշանակալի ճարտարապետական կառույցներ, որոնք հետագայում երկար ժամանակ օգտագործվել են։ Համլետ Պետրոսյանը հիշեցրեց Կիլիկիայի հայկական թագավորության կապերը խաչակիրների և Սալահ ադ-Դինի հետ և հավելեց, որ Հորդանանի հայ համայնքը հին պատմություն ունի։

Խաչակիրների հեռանալուց հետո ամրոցը մի քանի անգամ նորոգվել և վերակառուցվել է։ Նրա պատերին պահպանվել են բազմաթիվ արաբերեն արձանագրություններ բերդի պատմության մասին․ դրանք վերծանվել և ուսումնասիրվել են։

Рисунок3.jpg (124 KB)

Դրանց մեջ հայերենով ոչ մի մակագրություն չկա,- նշեց Համլետ Պետրոսյանը՝ հավելելով, որ, այնուամենայնիվ, հաջորդ արշավախմբի ընթացքում իրենք, անշուշտ, նորից կուսումնասիրեն բերդի պարիսպները։

Խաչակիրները բերդում կառուցել են երկու քրիստոնեական եկեղեցի։ 

Рисунок4.jpg (258 KB)

Ավելի մեծ եկեղեցու բակում մաքրման աշխատանքների ժամանակ էլ հենց հայտնաբերվել են հայերեն արձանագրություններով սալաքարերը։

Рисунок6.jpg (226 KB)

Սալաքարերի հայտնաբերման վայրի ուսումնասիրությունը թույլ է տալիս ենթադրել, որ այդտեղ կարող էր լինել գերեզմանոց, իսկ քարերը այդ գերեզմանատան ինչ-որ կրոնական շինության մաս են կազմել։

Рисунок5.jpg (203 KB)

Համլետ Պետրոսյանը ունկնդիրների ուշադրությունը հրավիրեց սալաքարերից մեկի սերիական համարի վրա՝ 4108։ Այսինքն՝ այս տարածքում հազարավոր նման բեկորներ կան, և բոլորը հավաքվում, համարակալվում և մանրազնին ուսումնասիրվում են։

Սալերը կտրված են ավազաքարից՝ մի քար, որը նման է մեր կրաքարին, բայց ավելի կարծր է։ Սալերի հաստությունն ու մշակման եղանակը նույնական են, տառերը փորագրելու եղանակը, խորությունը նույնպես, որից կարելի է եզրակացնել, որ արձանագրությունները կատարել է նույն վարպետը, կամ գոնե դրանք արվել են նույն ժամանակահատվածում։ Չնայած քարերը կոտրվածքի մասով իրար չեն կպնում, դրանք կարող են լինել մեկ պատի մաս, ենթադրում է Համլետ Պետրոսյանը։

Գրությունները վերցված են հատուկ շրջանակի կամ կարտուշի մեջ։ Ըստ հնագետի, հայկականվիմագրությունում կարտուշը շատ հազվադեպ է հանդիպում։ Եվ, որպես կանոն, հանդիպում է հիշատակային արձանագրություններում։

Արձանագրություններն արված են հայ բոլորագիր գրին բնորոշ մեծատառերով, որը սերում է հին հայկական Երկաթագիր գրից։ Առաջին սալիկի վրա կարելի է կարդալ Հակոբ կամ Յակուբ անունը։ Ըստ Համլետ Պետրոսյանի՝ մուսուլմանական միջավայրում միանգամայն հնարավոր էր հայկական դասական անվանումների նման վերափոխումը. Երկրորդ սալիկի վրա փորագրված է Չերքեզ անունը։

Рисунок2.jpg (66 KB)

Եվ չնայած բոլորգիրը լայն տարածում է գտել 11-րդ դարից, դատելով այլ նշաններից, այդ արձանագրությունները կատարվել են 17-րդ դարից ոչ շուտ, պնդում է գիտնականը։ Նրա խոսքով, հնագիտության մեջ չկան քարերի վրա արձանագրությունների թվագրման ճշգրիտ մեթոդներ. եթե սալերը լինեին իրենց սկզբնական տեղում, ապա շինության տարիքը կարելի էր որոշել մշակութային շերտով։ Բայց այս դեպքում պետք է օգտագործել այլ մեթոդներ՝ համեմատել տարբեր արձանագրությունների հետ, որոնց թվագրությունը հայտնի է։ Եվ այժմ հետազոտողները պետք է համեմատեն այս սալաքարերը հայերեն արձանագրությունների հետ, որոնք պահպանվել են, օրինակ, Երուսաղեմում, Սպահանում, Հալեպում։

Ամփոփելով՝ Համլետ Պետրոսյանը նշեց, որ թեև այս արձանագրությունները պատմականորեն մեծ հայտնագործություն չեն, սակայն գտածոն կարևոր է մի քանի առումներով.

Նախ, դա ակադեմիական համագործակցությունն է և գիտնականների բարեւարքուոյունը, երբ իտալացի հնագետները չեն անտեսել անգամ նման փոքրիկ գտածոն և կապվել են իրենց հայ գործընկերների հետ։

Երկրորդ՝ Հայաստանում աշխատում են բազմաթիվ միջազգային արշավախմբեր, որոնք բոլորն էլ ուսումնասիրում են հայկական հուշարձանները, սակայն հայ գիտնականները հազվադեպ են ուսումնասիրում այլ երկրների հուշարձանները։ Եվ սա կարող է լինել նման աշխատանքի սկիզբը։

Երրորդ կարևոր հանգամանքն այն է, որ Հորդանանում հայկական արշավախումբը կարող է ուսումնասիրել այլ պատմական հուշարձաններ, ինչպես նաև թեկուզ փոքր, բայց հինավուրց հայկական համայնքի մշակութային կյանքը:

А в других странах возможна свадьба в оперном театре или на стадионе? «Паст»«Снова хаос» - угроза или признание? «Паст»Благодаря единству можно преодолеть все вызовы и иметь сильное государство. Абрам Овеян В Артике из-за сильного торнадо и крупного града повреждены крыши, плодовые сады, вырваны с корнем деревьяВласти Израиля намерены начать лишать гражданства и высылать лиц, осужденных за терроризмСША введут визовые ограничения в отношении иностранцев, ограничивающих свободу слова американцевСлава всем героям, слава Армении, слава всему армянскому народу․ Арман Варданян NYT: Трамп может готовить масштабную сделку с РФ и Китаем о сферах влиянияДревний город может исчезнуть под песками СахарыЕвропейские налогоплательщики требуют вернуть немецкое золото из СШАОрбан обвинил украинских кибермошенников в краже денег у венгерских гражданАрмения примет участие в II Международном фестивале «Евразия-Кинофест» в СочиАктер из «Великолепного века» приговорен к тюремному сроку по делу о протестах в СтамбулеСША временно прекращают проведение собеседований на студенческие визы в рамках усиления проверокАрмения отмечает День Первой РеспубликиВ Москве из-за масштабной атаки дронов разбит технопарк, произошел пожарВстреча маэстро Сергея Смбатяна с участниками программы «Родом из Арцаха»Кратковременная история Первой Республики служит ярким примером способности преодолевать препятствия на пути к достижению цели: Авраам Овеян поздравил с Днем Республики «Возрождение долга и чести из руин памяти». Центром военно-патриотического воспитания РГСУ была организована и проведена беседа со студентами (Фотографии) Филиал Юнибанка «Ахтанак» обслуживает клиентов с 9:30 до 19:30Но кто вам сказал, что мы идем... в ЕС? «Паст»Собственная дискредитация - «инструмент» антипропаганды: «Паст»Видение Пашиняна - не вооружаться и не сопротивляться агрессии Азербайджана։ «Паст»Volvo сократит 3000 рабочих местПарламент утвердил график: Обсуждения годового отчета по госбюджету 2024 года начинаются с 4 июняЗамглавы МИД Армении принял делегацию из ИталииЯпонский самолет, направлявшийся в Техас, экстренно приземлился из-за попытки пассажира открыть дверьФранция планирует открыть консульский отдел в ГорисеВ Швейцарии на железных дорогах запустили проект по предотвращению гибели крупных птиц от токаЗаявление: Баку стремится запретить упоминание об этнических чисток в Нагорном Карабахе на международных площадкахКандидат в президенты от Южной Кореи пообещал восстановить военную горячую линию с КНДРС поддержкой Ucom состоялся ежегодная международная гонка дронов «Mini Whoop Drone Racing 2025» АР: ВС США за последние 3 года потратили более 6 млрд. долларов на набор и удержание военнослужащихАббас Аракчи: Иран изучает предложения Омана по ирано-американским ядерным переговорамСтрельба в прибрежном городке в Южной Каролине: госпитализированы не менее 11 человекТрамп отложил действие 50%-х тарифов на импорт из ЕС до 9 июляВ школах № 19 и № 21 при Министерстве обороны России прошли юбилейные, тридцатые торжественные церемонии, посвященные последнему звонку.«Армения должна вернуть посредников по Нагорно-карабахскому вопросу за стол переговоров, Россия готова взять на себя роль гаранта»: «Паст»Вместо борьбы с коррупцией - легализация: «Паст»Заняты, очень заняты: «Паст»Мирный план Пашиняна и еврообещания, которые никогда не сбудутся։ «Паст»В ОАЭ сегодня зафиксирована рекордная температура воздуха за май — 50,4 градуса по ЦельсиюВход в Ереванский зоопарк 1 июня будет бесплатным для детей до 16 летСуд в США обязал мексиканского экс-министра и его жену выплатить своей стране более 2,4 млрд. долларовПутин подписал закон о проведении эксперимента над мигрантами в Москве и Московской областиРоссия назвала условия реализации армянской инициативы «Перекресток мира»Мэрия Еревана отреагировала на акцию протеста в Эребуни: Дорогу отремонтируют после выявления победителя тендераКиев предложил Европе направить часть своего ВВП на украинскую армиюВ Индонезии произошло сильное землетрясение: Есть пострадавшиеНетаньяху отозвал всю израильскую делегацию из Катара, проводивших переговоры с ХАМАСом
Կո՞ղմ եք ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրմանը