«Դավիթ, գիտե՞ս, թե ոնց եմ սպասում քո գալուն, ամեն վայրկյանն ինձ համար մեկ տարի է». գնդացրորդ Դավիթ Զաքարյանն անմահացել է պատերազմի առաջին օրը
Общество«Դավիթս միշտ տարբերվող է եղել: Սկզբունքային, իրեն առաջ նետող, նախաձեռնող, արդարություն հաստատող տեսակ էր: Մի պատմություն վերհիշեմ: Ինը տարեկանում քույրը Դավթին հարցրել էր՝ ի՞նչ է սերը, պատասխանել էր՝ սերն ամբողջություն է: Հայրենիքը, որում ամեն ինչ է տեղավորվում, հենց ամբողջական սերն էր Դավիթի համար: Դավիթս գրվածքներ ունի, փակվում էր իր սենյակում և ինչ-որ պատմվածքներ ու երգեր գրում: Դարակում գտել ենք այդ տետրը: 12-ամյա Դավիթս սիգարետի մասին պատմություն է գրել ու դրա մեջ կարծես պատերազմն է նկարագրում: Կան տողեր անարդարության, դավաճանության վերաբերյալ, այն մասին, ինչ այսօր տեսնում ենք»,- ասում է Դավթի մայրիկը՝ տիկին Լանան:
Դավիթի դպրոցում նրա ուսուցչի նախաձեռնությամբ դասասենյակ է անվանակոչվել: «Գերազանցիկության չէր ձգտում, հարվածային էր, ուսուցիչը միշտ ասում էր՝ Դավիթը լավ մարդ է: Երբեմն որպես մայր բարկանում էի՝ պիտի այսպիսին լինես, սա անես, ու չգիտեի, որ Դավթիս անվան տակ մեծ մարդ տեսակ է թաքնված, դա պատերազմից հետո եմ հասկացել: Դպրոցի տնօրենն ասում էր՝ Դավիթը փախչող տեսակ չէր: Իրոք, այդպես էր, կարող էր փախչել, իր մարմինը փրկել, բայց այնքան բարձրագույն հոգու տեսակ էր, որ պետք է մնար պատերազմի դաշտում իր արդարացի ու ազնիվ տեսակով: Ամեն ինչ ուզում էր փորձել, անգամ որպես մայր նեղսրտում էի, թե ինչու մի բանի վրա չի կենտրոնանում, հետո եմ հասկանում, որ փորփրող, փնտրտող տեսակ էր»,-նշում է զրուցակիցս:
Անսահման ընկերասեր Դավթին մայրիկը հաճախ է տուն «կանչել», սակայն որդին միշտ արձագանքել է՝ մա՛մ, մի հարց էլ կա, լուծեմ ու գամ: «Միշտ հարց լուծելու մեջ էր, տանը մնալ չէր սիրում, միշտ շտապում էր, փորձում ինչ-որ հարցեր կարգավորել: Միշտ կարծել է, որ ես փխրուն եմ և շատ հարցերում ինձ հետ չի կիսվել, ցավով եմ սա նշում, բայց գիտեր իր փխրուն մորը, որ անհանգստանալու էի: Հայրիկի հետ էր կիսվում, նա էլ ամեն ինչ իր ներսում էր պահում: Խոր ափսոսանք եմ զգում, որ իմ հզոր տղու տեսակի հետ ընկերություն չեմ արել: Այսօր հպարտ եմ իր տեսակով: Այո, մարդը պետք է հոգով ուժեղ լինի, ոչ թե մարմնով»: Դավիթը որոշել է բանակից վերադառնալուց հետո հստակ կողմնորոշվել մասնագիտական ընտրության հարցում: «Միշտ նշում էր, որ իրեն բիզնեսի ոլորտում է տեսնում: Նախքան ծառայության մեկնելը սննդի կետերից մեկում աշխատում էր որպես խոհարար, որ ֆինանսապես մեզանից անկախ լինի: Հայրիկին զրույցների ժամանակ ասել էր, որ բանակից վերադառնալուց հետո անպայման բարձրագույն կրթություն է ստանալու: Ռուսաց լեզուն և ինֆորմատիկան նրա հետաքրքրությունների շրջանակում էին»:
Տիկին Լանայի խոսքով, որդին սիրով է մեկնել ծառայության: «Ասում էր՝ շուտ գնամ, գամ ու անցնեմ իմ գործերին: Հիմա, երբ շատ դեպքեր վերլուծում եմ, տպավորություն ունեմ, որ ուզում էր ինձ իրենից հեռու պահել: Կարծում եմ, որ երբ մարդը զգում է, որ հեռանալու է այս աշխարհից, փորձում է նրանց, ովքեր իր հետ կապված են, մի քիչ հեռու վանել իրենից, որ հետո նրանք կարողանան ապրել: Շատ կապված էի Դավթին: Ասում էր՝ մա՛մ, ինչ լավ է, որ հեռու «ընկա», կսովորես ինձանից հեռու լինել»: 2019 թ.-ի հունվարի 10-ին Դավիթը զորակոչվել է պարտադիր զինծառայության Մատաղիս: Նրա ծառայությանը մնացել էր երեք ամիս, երբ սկսվեց 44-օրյա պատերազմը: «Սիրում էր դիրքում ծառայությունը, երկու տարվա մեջ իր համար ամենակարևորը «պոստ» պահելն էր: Միշտ ասում էր, որ դա ամենասուրբ և կարևոր գործն է: Եռաբլուրում էլ իր այդ կարգախոսը գրել ենք՝ դիրք պահելը սուրբ գործ է: Երբ արձակուրդից գալիս էր, միշտ ասում էր՝ այնքան հպարտ եմ, որ ծառայում եմ Մատաղիսի դիրքերում: Վերջին արձակուրդի ժամանակ քրոջ հետ զրույցներից մեկի ժամանակ չգիտեմ էլ, թե ինչու, Դավիթս մի միտք է արտահայտել՝ ավելի լավ է զինվորը պատերազմի դաշտում զոհվի, քան գերի ընկնի:
Զինվորի վառ օրինակ էր, պարտականությունները, պարտաճանաչությունը շատ կարևոր էին իր համար: Համարձակ և ուժեղ տեսակ էր, գիտեր, թե ինչ է ուզում, հետաքրքիր է, բայց ավագ չլինելով՝ իր հետ ծառայող ընկերներից ևս ակնկալում էր կարգապահություն, պարտաճանաչություն»: Սեպտեմբերի 27-ին սկսվեց պատերազմը: «Դավիթս հեռախոս պահել չէր սիրում: Սկսեցինք զանգել ընկերներին, անպատասխան մնացին մեր զանգերը, այդ օրն իրենից որևէ տեղեկություն չստացանք: Նա պատերազմի հենց առաջին օրն է զոհվել: Սեպտեմբերի 25ից դիրքերում էր: Սեպտեմբերի 30-ին Դավիթիս 20-ամյակը պետք է լրանար, բայց նա այդպես էլ իր ծննդյան օրը չնշեց: Հետո իմացանք, որ պատերազմը սկսվելու օրն իր ընկերներին է առաջնորդել, օգնել, վիրավորներին վիրակապել, անգամ կատակել, հանգստացրել բոլորին, թե շուտով ամեն ինչ կավարտվի: Իր խառնաշփոթ տեսակի մեջ է եղել Դավիթը: Մեր վերջին զրույցը պատերազմի նախօրեին էր: Այդ տասը րոպեն այնքան երկար տևեց: Իրեն ասացի՝ Դավի՛թ, գիտե՞ս, թե ոնց եմ սպասում քո գալուն, ամեն վայրկյանն ինձ համար մեկ տարի է:
Այնքան ուրախ էր Դավիթս, այնքան ջերմ զրույց ստացվեց: Ասաց նաև, որ շատ շնորհակալագրեր ու պատվոգրեր ունի, որոնք զորացրվելուց իր հետ տուն կբերի, սակայն որևէ բան մեզ չհասավ»: Դավիթը տուն է «վերադարձել» զոհվելուց երկու ամիս անց: Մայրիկն ասում է, որ 2020 թ. օգոստոսին զգացել է, որ հնարավոր է որդուն կորցնի, բայց այդ պահին խորապես չի էլ հասկացել, թե իր հետ ինչ կատարվեց: «Դավիթի հետ կապված ամեն ինչը վերլուծելով՝ ներսումս խաղաղություն եմ գտնում: Ամեն մարդ մի առաքելություն ունի այս կյանքում, իր գործը կատարում է ու գնում: Իմ ներսում ուզում եմ այդ խաղաղությունը գտնել, որ Դավիթը եկել էր ինչ-որ գործ անելու, արեց և գնաց: Մեր տղաները եկել էին, որ մեզ համար լավ ճանապարհ հարթեին, ավաղ, նրանց դավաճանեցին, հույս ունեմ, որ մի օր արդարությունը կհաղթի: Մեր տղաները չէին ցանկանա, որ իրենց համար անընդհատ ողբանք ու լացենք:
Ճիշտ է, կորուստն անտանելի ծանր է: Հոգեպես չենք ապրում, բայց ֆիզիկապես շարունակում ենք ապրել, որ մեր տղաներին ապրեցնենք: Նրանք շարունակում են մեզ ուժ տալ վերևից: Հպարտանում եմ իմ Դավթի վեհ տեսակով, արժանապատիվ տղա է իմ Դավիթը: Դավիթի ձայնը երկու օր չլսելով՝ թուլանում էի, անկողին ընկնում: Սկզբում ասում էի՝ առանց Դավիթի նաև իր մայրը գոյություն չունի: Նույնիսկ իմ աղջկան էի անտեսել: Չէի կարողանում ապրել: Հետո հասկացա, որ կարող եմ ապրել այն դեպքում, երբ զգամ, որ Դավիթը կա, Դավիթը շարունակվում է: Ամիսներ անց եկա այն գիտակցման, որ որդուս տեսակը չպետք է գետնով տամ: Նա արժանի չէ, որ իր մայրը միշտ լացի, տնից դուրս չգա, իրեն կործանի: Դավիթը պայքարող տեսակ էր, ուժեղ: Նույնիսկ հիմա, երբ հուզվում եմ, լաց լինում, իրենից ներողություն եմ խնդրում, ասում՝ կներես քո մորը: Այսօր ցավոտ հպարտություն ունեմ, բայց իմ այս ցավն արժանապատվորեն պիտի տանեմ»:
Հ. Գ. - Գնդացրորդ Դավիթ Զաքարյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով: Պարգևատրվել է նաև ՀԿ-ների կողմից: Հուղարկավորված է Եռաբլուրում:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ