Կերչում բացվել է Թամանյան 89-րդ հրաձգային դիվիզիային նվիրված հուշահամալիր (լուսանկարներ, տեսանյութ)
Socity
Մայիսի 7-ին Կերչում Կրասնոդարի երկրամասի Ռուսաստանի հայերի միության տարածաշրջանային մասնաճյուղի և Ղրիմի շրջանային հայկական ազգային-մշակութային ինքնավարության նախաձեռնությամբ տեղի ունեցավ նշանակալից իրադարձություն՝ 89-րդ Թամանյան հայկական հրաձգային դիվիզիայի հերոսներին նվիրված հուշահամալիրի բացումը։
Այս հուշահամալիրը Խորհրդային Միության ժողովուրդների միասնության խորհրդանիշն է, ովքեր Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին ուս ուսի տված՝ կռվեցին իրենց ընդհանուր հայրենիքի ազատության և անկախության համար։ Համալիրի բացումը ևս մեկ անգամ ընդգծում է մեր նախնիների սխրանքների պատմական հիշողության նկատմամբ հոգածության կարևորությունը, ովքեր իրենց կյանքը չխնայեցին՝ հանուն երկրի վրա խաղաղության։
Հանդիսավոր միջոցառումը սկսվեց Ռուսաստանի Դաշնության պետական օրհներգով, Ռուսաստանի Դաշնության դրոշների ցուցադրմամբ, Հաղթանակի և 89-րդ Թամանյան հայկական դիվիզիայի դրոշներով:
89-րդ Թամանյան հայկական դիվիզիայի պատմության և մարտական ուղու համառոտ ակնարկից հետո միջոցառման հաղորդավարները հայտարարեցին ներկա պատվավոր հյուրերին։ Արարողությանը մասնակցում էին Ղրիմի Հայ Առաքելական Եկեղեցու Ռուսաստանի և Նոր Նախիջևանի թեմի առաջնորդական փոխանորդ Տարոն վարդապետ Գուլիկյանը, Կրասնոդարի երկրամասի ռուս ագրարայինների տարածաշրջանային միության նախագահ, Կրասնոդարի երկրամասի նահանգապետին առընթեր ազգամիջյան հարաբերությունների խորհրդի անդամ, Արմավիրի քաղաքային դումայի պատգամավոր Կամո Հայրապետյանը, Ղրիմի Հանրապետության Պետական խորհրդի պատգամավոր, ազգամիջյան հարաբերությունների կոմիտեի նախագահի տեղակալ, Ղրիմի Պետական խորհրդի ազգամիջյան հարաբերությունների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Գեորգի Հակոբյանը, Խորհրդային Միության հերոս, 89-րդ դիվիզիայի գնդացրային վաշտի հրամանատար Հարություն Ռուբենովիչ Մկրտչյանի դուստրն ու թոռնուհին՝ Վարսիկ Մկրտչյանն ու Քրիստինա Հայրապետյանը, Կերչի քաղաքային շրջանի մունիցիպալ կազմավորման ղեկավար, Կերչի քաղաքային խորհրդի նախագահ Դենիս Կոլեսնիկը, Ղրիմի Հանրապետության ազգամիջյան հարաբերությունների պետական կոմիտեի նախագահ Ռուսլան Յակուբովը, Ղրիմի Հանրապետության Պետական խորհրդի պատգամավոր, Աֆղանստանում ռազմական գործողությունների մասնակից, «ԲԱՐՍ-ՂՐԻՄ» կամավորական ջոկատի հրամանատար Սերգեյ Տարասովը, Ղրիմի Հանրապետության Պետական խորհրդի պատգամավոր Եվգենի Մասյուտկինը, Ղրիմի Հանրապետության Պետական խորհրդի պատգամավոր Օլեգ Քրիստալը, «Единая Россия» կուսակցության Ղրիմի շրջանային բաժանմունքի տարածաշրջանային գործադիր կոմիտեի ղեկավար Կարեն Սարգսյանը, «Հայրենիքի պաշտպաններ» պետական հիմնադրամի Կրասնոդարի երկրամասի մասնաճյուղի ղեկավարի տեղակալ Անատոլի Զեմլյակովը, Կուբանի կազակական բանակի Թամանյան կազակական վարչության կազակական դատարանի նախագահ Ալեքսեյ Տկալիչը, «Հայրենիքի հերոսների» նախագահի տեղակալ, գնդապետ Վալերի Յարկոն, Արևելյան Ղրիմի պատմամշակութային թանգարան-արգելոցի փոխտնօրեն Նատալյա Բիկովսկայան, Կրասնոդարի երկրամասի ՌՕՍՀ Հանրային խորհրդի նախագահ, պրոֆեսոր, գիտությունների դոկտոր Ռուբեն Քամալյանը, Կերչի քաղաքային խորհրդի պատգամավորներ, Ռուս ուղղափառ եկեղեցու ներկայացուցիչներ, Կրասնոդարի երկրամասի ՍԱՀ տեղական մասնաճյուղերի ղեկավարներ և ներկայացուցիչներ, հայրենասիրական, վետերանական, ազգային-մշակութային և երիտասարդական միությունների ներկայացուցիչներ:
Հուշահամալիրի բացման իրավունքը տրվեց Խորհրդային Միության հերոս Հարություն Ռուբենովիչ Մկրտչյանի դստերն ու թոռնուհուն՝ Վարսիկ Մկրտչյանին ու Քրիստինա Հայրապետյանին, հուշահամալիրի ստեղծման նախաձեռնողներին՝ Կուբանի և Ղրիմի հայկական կազմակերպությունների ղեկավարներ Կամո Հայրապետյանին և Գեորգի Հակոբյանին։ Ընդհանուր աղոթքից և պատվավոր հյուրերի ողջույնի խոսքից հետո հավաքվածներն ունկնդրեցին հայրենասիրական համերգային ծրագիր։
«Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի օրը բոլորիս տոնն է՝ անկախ նրանից՝ մենք տեսել ենք պատերազմը, թե ծնվել ենք հետպատերազմյան խաղաղ ժամանակներում։ Սա ամենանշանակալի տոնն է նախկին ԽՍՀՄ երկրների քաղաքացիների համար։ 80 տարի առաջ մեր ընդհանուր հայրենիքի ժողովուրդները խեղդեցին ֆաշիզմի շագանակագույն ժանտախտը հենց իր որջում։ Չկա մի ընտանիք, որը զերծ կմնար հարազատի կորստից: Հայրենական մեծ պատերազմը մեծ հետք է թողել իմ ընտանիքի պատմության մեջ, ովքեր արիության և անձնուրացության օրինակ են մեր այս ճակատամարտի համար»,- լրագրողների հետ զրույցում ասաց Ռուսաստանի հայերի միության Կրասնոդարի երկրամասի տարածաշրջանային բաժանմունքի նախագահ Կամո Հայրապետյանը։ Նա ի սկզբանե հանդես եկավ նման հուշահամալիր ստեղծելու գաղափարով, որին հետագայում աջակցեցին Կուբանի և Ղրիմի հասարակությունը:
Նշենք, որ Ղրիմում բարձր են գնահատել Կուբանի հայ համայնքի ղեկավարի նախաձեռնությունը։ Ղրիմի Հանրապետության ղեկավարի անունից Կրասնոդարի երկրամասի ՌՕՍՀ նախագահին հանձնվեց ժամացույց, իսկ Ղրիմի շրջանային հայկական ազգային-մշակութային ինքնավարությունը Կամո Հայրապետյանին պարգևատրեց Խորհրդային Միության հերոս, գեներալ-լեյտենանտ Ա.Ա. Ամատունու անվան հուշամեդալով։ Նշվեց նաև Կրասնոդարի երկրամասի ՍԱՀ շրջանային խորհրդի հոգաբարձուների խորհուրդը, որի նախագահ Գեորգի Պոգոսովին հանձնվեց Ղրիմի Հանրապետության Պետական խորհրդի շնորհակալագիր։
Համերգից հետո բոլոր ներկաները ուղղվեցին դեպի հուշահամալիր, որտեղ ծաղիկներ դրվեցին։
Տարբեր տարիքի և ազգության մարդիկ հավաքվել էին այս օրը ոչ միայն հարգանքի տուրք մատուցելու և հիշելու նրանց, ովքեր իրենց կյանքը զոհաբերել են հանուն ազատության և արդարության իդեալների, այլև ամբողջ աշխարհին ցույց տալու ռուսական հասարակության համախմբվածությունն ու միասնությունը:
Կերչում բացված հուշահամալիրը կդառնա ոչ միայն 89-րդ Թամանյան հայկական հրաձգային դիվիզիայի հերոսության հուշարձան, այլև մի վայր, որտեղ մարդիկ կգան հիշելու իրենց նախնիներին, պատմական այդ ժամանակաշրջանի մասին, որն ընդմիշտ փոխեց շատերի ճակատագրերը։ Հուշահամալիրը կդառնա մշակութային և կրթական կարևոր կենտրոն, որտեղ կանցկացվեն միջոցառումներ՝ նվիրված երիտասարդության հայրենասիրական դաստիարակությանը, ինչպես նաև փորձի փոխանակմանը տարբեր էթնիկ և մշակութային խմբերի միջև։ Եվ, անկասկած, Կերչի հուշահամալիրի բացումը կարևոր քայլ դարձավ Ղրիմում ազգամիջյան ներդաշնակության ամրապնդման և քաղաքացիական հասարակության զարգացման ուղղությամբ։ Այս միջոցառումը ցույց տվեց, որ խաղաղ ապագայի համար իրենց կյանքը տված հերոսների հիշատակը պետք է ապրի մարդկանց սրտում՝ միավորելով տարբեր ազգերի ու մշակույթների և փոխանցվի գալիք սերունդներին։
89-րդ Թամանյան հայկական հրաձգային դիվիզիան ԽՍՀՄ զինված ուժերի ութ հայկական դիվիզիաներից մեկն է։ Նա իր մարտական գործունեությունը սկսել է 1942 թվականի օգոստոսի 10-ին՝ մասնակցելով Կովկասի ճակատամարտին։ Նա մասնակցել է Կրասնոդարի շրջանի և Ղրիմի ազատագրման մարտերին։ Նրա գործունեությունն ավարտվեց մայիսի 9-ին՝ Բեռլինի գրոհով և Ռայխստագի պատերի մոտ հայկական «Քոչարի» հաղթական պարով՝ դառնալով միակ ազգային դիվիզիան, որը հասավ ֆաշիստների որջ։
Պատերազմի ընթացքում 89-րդ հայկական դիվիզիան անցել է 7250 կմ, որից 3640-ը՝ մարտական, ոչնչացրել է ավելի քան 9000 և գերի է վերցրել հակառակորդի 11000 զինվորի և սպայի, շարքից հանել է ավելի քան 148 տանկ և ինքնշեն զենք, 300 դաշտային զենք և առգրավել է մեծ թվով ռազմավար։
Ազատագրման համար մղված հերոսամարտերում 89-րդ դիվիզիան Կերչի ազատագրման համար պարգևատրվել է Կարմիր աստղի, Սևաստոպոլի ազատագրման համար՝ Կարմիր դրոշի շքանշանով, Բեռլինը գրոհելու համար՝ Կուտուզովի 2-րդ աստիճանի շքանշանով։ Մարտում ցուցաբերած արիության համար դիվիզիայի 7333 զինվոր արժանացել է մարտական պարգևների և մեդալների։ Նրանցից շատերը մի քանի անգամ արժանացել են շքանշանների ու մեդալների։ Դիվիզիայի ինը զինվորներ և սպա արժանացել են Խորհրդային Միության հերոսի բարձր կոչման։
