Ucom Supports Youth Environmental Education Ucom Supports the Next “SunChild” Festival in Armenia France defense minister: Armenia will be provided with short-, medium-range missiles if necessary Kremlin: Armenia has not officially notified about CSTO membership suspension MoD: Armenia army did not fire at Azerbaijani positions With the support of Ucom, the 18th annual international microelectronics olympiad was held AMD 3,500,572 to the “SOS Children’s Villages” Armenian Charity Foundation IDBank’s new offer for business With Ucom’s Level Up tariff plans subscribers have unlimited access to Netflix, Duolingo and Zoom During EURO 2020 Ucom subscribers to take part in the uMeter voting and draw Let’s weave kindness: The “Power of one dram” initiative is one year old. On June 1, events were held with the financing of IDBank 

Ո՞րն է ընտրելու Հայաստանը՝ «ուրվական երազանքնե՞ր», թե՞ իրական հնարավորություններ. «Փաստ»

Press

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ներկայում Անկախ պետությունների համագործակցության տարածքում տեղի են ունենում մի քանի առանցքային իրադարձություններ, որոնք վերաբերում են համաշխարհային էներգետիկ շուկաների և տրանսպորտային ուղիների վերաբաշխման գործընթացներին։

Միջազգային ֆորում մասնակիցների ահռելի քանակությամբ

Այսպես, Ռուսաստանի Մուրմանսկում այս օրերին անցկացվում են Արկտիկայի VI միջազգային ֆորումի միջոցառումները։ Համաշխարհային լոգիստիկ և էներգետիկ բիզնեսի ներկայացուցիչների հանդիպումները նվիրված են զարգացման և ատոմային էներգիայի, ինչպես նաև Արկտիկայի նավթագազային և այլ հանքավայրերի մշակման և Հյուսիսային ծովային ճանապարհի ծրագրերի առաջխաղացման հարցերին։ Ընդ որում, արտասահմանցի հյուրերն այնպիսի քանակով են ժամանել, որ քիչ է մնացել՝ կազմակերպիչների մոտ վերջանան բեյջերը։ Մոսկվան հերթական անգամ ցույց է տալիս, որ Ռուսաստանի նկատմամբ միջազգային մեկուսացում գոյություն չունի։ Երբ խոսքը վերաբերում է իրական ռազմավարական շահերին, Ռուսաստանի նույնիսկ ամենահամառ քննադատները սա հասկանում են։

Արկտիկական միջանցք. Ռուսաստանը արդիականացնում է Հյուսիսային ծովային երթուղին

Ֆորումի գլխավոր թեման Հյուսիսային ծովային ճանապարհի զարգացումն է, որն այժմ արդեն անվանում են աշխարհի ամենահեռանկարային տրանսպորտային մայրուղիներից մեկը: Եվ եթե նախկինում այստեղ նավարկությունը կախված էր բնության քմահաճույքներից, ապա այժմ Ռուսաստանը վճռականորեն մտադիր է Սևմորպուտը (Հյուսիսային ծովային ուղի) դարձնել հասանելի ամբողջ տարվա ընթացքում։ Ինչպե՞ս, շատ պարզ է. ավելի շատ ատոմային սառցահատներ՝ ավելի շատ հնարավորություններ։

Արդեն այսօր այստեղ ընթանում է ռեկորդային բեռնափոխադրում՝ 37,9 միլիոն տոննա 2024 թվականին (2023 թվականին՝ 36 միլիոն)։ Եվ դա՝ չնայած բոլոր «լոգիստիկ դժվարություններին», որոնք Արևմուտքն այդքան ջանասիրաբար ստեղծում էր։ Բայց, ինչպես պարզվեց, Եվրոպայից Ասիա բեռների վերակողմնորոշումն այնքան էլ խնդիր չէ։ Հիմնական բանը՝ ունենալ աշխարհի ամենամեծ ատոմային սառցահատ նավատորմը և հասկանալ, որ համաշխարհային առևտրի ապագան հենց այստեղ է:

Հատկանշական է, որ 2025 թվականի մարտի դրությամբ ռուսական նավաշինարաններում կառուցման փուլում է գտնվում 3 նոր ատոմային սառցահատ, չնայած այն հանգամանքին, որ Սևմորպուտում արդեն 7 նավ է ակտիվորեն օգտագործվում։ Այս ամենը խորհրդային ժառանգություն է, որով կարող է պարծենալ ժամանակակից Ռուսաստանը։ Աշխարհում այլևս գոյություն չունեն նման վիթխարի նախագծեր։ Եվ ձեռքբերումները շարունակում են զարգանալ, ընդ որում՝ բավականին հաջող: Ատոմային սառցադաշտերը ատոմային էներգիայի մեջ ստեղծագործության յուրատեսակ պսակ են: Ի վերջո, բոլոր առաջադեմ տեխնոլոգիաներն օգտագործվել են հսկայական նավի վրա ատոմային ռեակտոր պարունակելու համար, որը միաժամանակ կտրում է բևեռային սառույցները։

Հայաստանը՝ ատոմային խաչմերուկում. «փորձվածի» և «առաջադեմի» միջև

Այս ֆոնին ուզում եմ ուշադրություն դարձնել Հայաստանի էներգետիկ արդիական խնդիրներից մեկին՝ նոր մոդուլային ԱԷԿ-ի կառուցմանը/Մեծամորի ԱԷԿ-ի արդիականացմանը։ Հարց է հասունանում, թե ինչու, որպես ԱԷԿ-ի նման բարդ նախագծի կառուցման առաջնահերթություն, ընտրությունը կանգ առավ ԱՄՆ գործընկերների վրա։ Նշված նախագծի իրականացման դեպքում մենք անխուսափելիորեն բախվում ենք բազմաթիվ խնդիրների, մասնավորապես՝ Հայաստանում առկա էլեկտրացանցերի հետ օպտիմալացման և համատեղելիության, ինչպես նաև ԱՄՆ-ից կախվածության բազմակի ավելացման հետ։

Ինչպես հայտնի է, 2024 թվականին Հայաստանը ռազմավարական որոշում է կայացրել կառուցել մոդուլային ԱԷԿ: Այս մասին հայտարարել է Նիկոլ Փաշինյանը՝ հավելելով, որ նման տեխնոլոգիաներ մշակում են Ռուսաստանում, Ֆրանսիայում, Հարավային Կորեայում, սակայն ԱՄՆ-ն դրանում «ավելի մեծ առաջընթաց» է գրանցել: Դրանից հետո հայտնի դարձավ, որ Հայաստանը բանակցություններ է սկսում ԱՄՆ-ի հետ ատոմային ոլորտում համագործակցության համաձայնագրի շուրջ։ Այս մասին հայտարարել է ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի հետ ռազմավարական գործընկերության հանձնաժողովի ստեղծման փաստաթղթի ստորագրման արարողության ժամանակ։

ԱՄՆ-ի հետ մոդուլային ԱԷԿ-ի կառուցման շուրջ բանակցություններ սկսելու Երևանի որոշումը պարադոքսալ է թվում։ Այո, ամերիկացիները գործարքներն ագրեսիվ են առաջ տանում՝ վերջին իրադարձությունների ֆոնին (ռեսուրսային գործարք Ուկրաինայի հետ), և հասկանալի է, որ Վաշինգտոնում մերը բաց չեն թողնի։ Նույն ԱՄՆ-ի «ռեսուրսային դիվանագիտության» դասերն ակնհայտ են. տեխնոլոգիաներին հետևում են կոշտ պայմանները, իսկ Հայաստանի խորհրդային ցանցերի հետ համատեղելիությունը (ինչպես նաև Ռուսաստանում սովորած կադրերը) գլխացավանք կդառնա։ Հարավային Կորեան առաջարկում է նորարարություն, Չինաստանը՝ մասշտաբ, Ֆրանսիան՝ եվրոպական ստանդարտ, բայց միայն ռուսական նախագծերն են երաշխավորում Մեծամորի ատոմակայանի շարունակականությունը, որտեղ յուրաքանչյուր խողովակ ծանոթ է տեղի ինժեներներին։

Տարբեր մոտեցումներ, տարբեր ժառանգություն

Վերադառնալով Մուրմանսկի արկտիկական ֆորումին՝ կցանկանայի հատուկ նշել, որ «Արկտիկա – երկխոսության տարածք» միջազգային արկտիկական ֆորումի համակազմակերպիչը Ռուսաստանի Պետական կորպորացիան է՝ «Ռոսատոմը»:

Սևմորպուտի պատրաստի մոդելը, որը ներկայացված է ֆորումում, ներառում է ոչ միայն տարանցման ավելացում, այլև համագործակցություն Հարավարևելյան Ասիայի, Հնդկաստանի և Պարսից ծոցի երկրների հետ։ Այնպես որ, Ռուսաստանը ոչ միայն ուղղություն է պահում դեպի հյուսիս, այլև ճանապարհ է հարթում ամբողջ համաշխարհային տնտեսության համար։ Այս ոլորտում հավակնությունները, ինչպես նաև արդեն ձեռք բերված հաջողությունները ինքնին խոսուն են: Ուրեմն, ինչո՞ւ է Հայաստանն իր ուշադրությունը սևեռում ոչ թե իրական հնարավորությունների վրա՝ թե՛ տեխնոլոգիական, թե՛ տնտեսական առումով, այլ Արևմուտքի մասին ուրվական երազանքների:

Պատասխանը «Ռոսատոմի» տրամաբանության մեջ է։ Ռուսաստանի ինժեներներն ու միջուկային մասնագետները ոչ միայն սառցահատներ են կառուցում, այլև ստեղծում են էկոհամակարգ, որտեղ տեխնոլոգիաները կապված են գործընկերների ենթակառուցվածքի, անձնակազմի և երկարաժամկետ շահերի հետ: Հայաստանը, ընտրելով «էժան» Արևմուտքի և «հարմար» Արևելքի միջև, ռիսկի է դիմում կրկնել նրանց սխալը, որոնք թերագնահատել են ԱՄՆ արկտիկական նախագծերի բարդությունը՝ ձգձգումներից մինչև բնապահպանական սկանդալներ։

Այո, պրագմատիզմը պահանջում է դիտարկել բոլոր տարբերակները։ Բայց դիվերսիֆիկացիան թռիչք չէ ավելի բարձր խոստացողի գիրկը, այլ կշռադատված հավասարակշռություն գնի, անվտանգության և ինքնիշխանության միջև։ Ռուսաստանն արդեն Հայաստանին հարթակ, կադրեր ու էներգետիկ կայունություն է տվել, իսկ Չինաստանն ու Կորեան այլընտրանք են, բայց ոչ փոխարինող: Ինչ վերաբերում է ԱՄՆ-ին, ապա ատոմային ոլորտում նրա «առաջընթացը» շատ հաճախ չափվում է քաղաքական պայմաններով։

Մուրմանսկում արկտիկական ֆորումը հիշեցում է՝ իրական տեխնոլոգիաները ոչ թե մեկուսացնում են, այլ միացնում մայրցամաքները: Հայաստանին պետք է մտածել՝ արդյոք նրան հարկավոր է «ուրվական առաջընթաց»՝ ցանցային ռիսկերով, թե՞ ավելի ձեռնտու է Մեծամորն արդիականացնել նրանց հետ, որոնք տասնամյակներ շարունակ նրա էներգահամակարգը ջրի երեսին են պահել։ «Սառցահատները չեն խոսում, նրանք կոտրում են սառույցը». գուցե ժամանա՞կն է, որ Երևանն ավելի քիչ լսի խոստումները և ավելի շատ նայի փաստերին։

ԱՂՎԱՆ ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Քաղաքագետ 

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Ralph Yirikian Delivers a Lecture at Slavonic University's Engineering Summer School Beating the heat, earning idcoins: Idram & IDBankUnibank - the Main Sponsor of the Velosolutions UCI Pump Track World Championship Qualifier in Armenia What to do If you’ve already become a victim of fraudIdram and IDBank participated in Sevan Startup SummitArmenian National Festival Takes Place under AraratBank's SponsorshipArmDrone Community will launch a One-Month Free Educational Program with Ucom’s SupportAmeriabank Receives Euromoney Award for Excellence 2025 as the Best Bank in ArmeniaAraratBank's “The Will to Get Back on Your Feet Again” Film Series to Be Featured at Armenian National FestivalOnline Payments via ApplePay Now Available for vPOS Clients of AmeriabankUcom Subscribers Increasingly Use Internet While RoamingHorizon Camp: With AraratBank's Support - Towards Leadership and Financial LiteracyIdram at Tech Week 2025Idram and Alipay+ Facilitate Cross-Border QR Payments in Armenia, Connecting Local Merchants with Global Digital Wallet Users"Business Process Optimization with AI" – a Course for the Senior Management of AraratBank A Protected Ecosystem thanks to Advanced Technology: Ucom and FPWC Join Forces DIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramMoody's upgrades Converse Bank's ratingsAraratBank participated in the WEPs regional experience-sharing workshopIDBank issues the 3rd, 4th and 5th tranches of bonds of 2025AraratBank: Special Rate for SWIFT Transfers up to EUR 20,000 IDBank Opens a New Branch at Homplex MallUcom Launches 5G Network in Abovyan and EjmiatsinCustomer Appreciation Day at IDBankAraratBank Joins BAFT AssociationOver AMD 12 Billion Provided by AraratBank in 2024 to Support the MSME SectorUcom’s General Director Joined the International CirculUP! Forum to Foster Circular Innovation in ArmeniaIDBank Representative Joins the Editorial Board of Trade Finance GlobalDIALOG Organization - Partner of the “Born in Artsakh” ProgramHow to Protect Your Bank Card DataUcom Subscribers can Benefit from 5G Network in More than 40 CountriesAmeriabank's MyInvest Platform Gains Direct Access to AMXTrader Trading System With Support of Ucom New EdPad Educational Tablet Piloted in ArmeniaAraratBank holds Annual General Meeting of ShareholdersIDBank and Henley & Partners Successfully Held the “Invest Beyond Borders: Global Mobility & Private Banking” Event in YerevanMoody's upgrades long-term deposit ratings of Unibank to B1, outlook stableKapan International Music Festival to Take Place Third Time, Welcomes World-Class Artists and Debuts in ArmeniaUcom Launches Special Promotion for Armenian Football Fans Ahead of FIFA Club World Cup 2025Idram is now available on TemuConverse Bank Partners with IFC to Boost Trade Finance CapabilitiesSide by Side: IDBank Launches New Program for women forcibly displaced from ArtsakhWatch Euromedia 24 TV’s 24-hour broadcast on Ucom channel 289 and OVIO (Rostelecom) channel 46How to Enjoy Summer to the FullestUcom Launches 5G Network in Yerevan, Introducing Armenia’s Largest 5G Coverage Health Fund for Children of Armenia is the Beneficiary of "The Power of One Dram" Program in June Team Group, NVIDIA, and Firebird Announce a $500 Million Megaproject to Build a Regional AI Supercomputing Hub "Plain and Simple": Financial Literacy with AraratBankAmeriabank joins TOON EXPO to be held first time in Moscow Idram Participates in Panel Discussion on E-Commerce Development Cooperation The Power of One Dram Concludes Another Program with the 4090 Foundation
Կո՞ղմ եք ֆիզիկական անձանց եկամուտների հայտարարագրմանը